فصل۶: مسائل و آسیب‌های اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جامعه ما به شمار می‌رود. مشکلاتی که اگر بخواهیم یکی از عوامل اصلی بروز آن را در نظر بگیریم ریشه در وضعیت اقتصادی حاکم بر کشور دارد. از سوی دیگر وقتی آمار واقعی این آسیب‌ها و مسائل در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند رفع آنها نیز مشکل خواهد شد. مساله اینجاست که گاهی آمارهای واقعی حتی به دست مسئولان این حوزه هم نمی‌رسد و همین باعث می‌شود در بسیاری موارد بحرانی بودن شرایط از نگاه آنها هم پنهان بماند.
از سوی دیگر به عقیده کارشناسان این حوزه، تا زمانی که آمارهای واقعی مسائل و آسیب‌های اجتماعی حداقل آنهایی که قابل بیان است در اختیار مردم قرار نگیرد و مردم برای رفع آنها پای کار نیایند، برطرف کردن این مشکلات کار آسانی به نظر نمی‌رسد.
مسائل و آسیب‌های اجتماعی متنوعی در جامعه ما وجود دارد
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، دراین‌باره می‌گوید: «مسائل و آسیب‌های اجتماعی متنوعی در جامعه ما وجود دارد که هر کدام از درجه اهمیت مهمی برخوردارند. طبق فصل 18 قانون هفتم توسعه سیاست داخلی و ارتقای سلامت اجتماعی باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.»
او می‌افزاید: «اگر بخواهیم به‌تفکیک به این مسائل و آسیب‌ها بپردازیم، هر کدام با توجه به میزان بروز در جامعه قابل بررسی هستند؛ به عنوان مثال خودکشی در کشور ما هرچند آمار بالایی ندارد اما این آمار افزایشی است؛ در حالی که آمار جهانی خودکشی رو به کاهش است و همین مساله نشان می‌دهد ما باید در این زمینه نگران باشیم و راهکاری برای کاهش آمار خودکشی در کشور بیابیم.»
موسوی چلک توضیح می‌دهد: «در بحث خودکشی رزیدنت‌های پزشکی هم همین اصل حاکم است. آمارها به‌تنهایی زیاد به نظر نمی‌آیند ولی وقتی به آمارهای کشوری دست پیدا می‌کنیم، می‌بینیم که اعداد و ارقام هشداردهنده‌اند.»
آمار جرائم و آسیب‌های اجتماعی در کشور ما بالاست
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در بخش دیگری از صحبت‌های خود می‌گوید: «باید بپذیریم که آمار جرائم در کشور ما بالاست. یکی از عوامل مهم در بروز این آسیب‌ها و جرائم مسایل اقتصادی است. ما نمی‌توانیم اقتصاد بد را تنها عامل بدانیم اما یکی از مهم‌ترین عوامل به شمار می‌رود.»
موسوی چلک در ادامه با اشاره به افزایش آمار خشونت در بین افراد جامعه و به‌خصوص جوانان توضیح می‌دهد: «مساله دیگر افزایش خشونت در جامعه است. نمی‌توانیم منکر این واقعیت‌ها باشیم. مسئولان ما به یک دماسنج نیاز دارند تا میزان افزایش آسیب‌ها و مسائل اجتماعی را با آن بسنجند. وقتی به بیمارستان مراجعه می‌کنیم و دکتر دمای بدن‌مان را اندازه می‌گیرد، قطعاً اگر دمای بدن‌مان 37 درجه باشد با زمانی که 39 یا 40 درجه است واکنش‌ها متفاوت خواهد بود.»
او اضافه می‌کند: «در مورد مسائل اجتماعی هم همین مساله صادق است. این اندازه‌گیری باید درست و دقیق باشد تا میزان نگرانی بابت آن هم موثر واقع شود. مساله اینجاست که متاسفانه ما یک مرجع درست آمارگیری در این موارد نداریم. همه چیز بر اساس حدس و گمان و جامعه آماری و... بررسی می‌شود. ما در این زمینه واقعاً دچار ضعف هستیم.»
عناوین مجرمانه در کشور ما زیاد است
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به بالا بودن عناوین مجرمانه در کشور نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «علاوه بر اینکه مسائل و آسیب‌های اجتماعی در کشور به میزان نگران‌کننده‌ای بالا رفته، عناوین مجرمانه هم در کشور ما نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا بیشتر است. نکته اینجاست که ما همچنان در حال افزایش این عناوین مجرمانه هستیم.»
او می‌افزاید: «از سوی دیگر مسئولان به این مساله توجه نمی‌کنند که شرایط حاکم بر جامعه و به خصوص شرایط اقتصادی کشور تاثیر بسیار زیادی بر بروز این مسائل و آسیب‌ها می‌گذارد. در واقع وقتی حال اقتصاد خوب نباشد قطعاً مردم هم در وضعیت مطلوبی به سر نخواهند برد و هر کسی ممکن است برای تامین معیشت خود دست به هر کاری بزند.»
بسیاری از آسیب‌های اجتماعی زاییده شرایط اقتصادی بد است
موسوی چلک با اشاره به آسیب تن‌فروشی زنان یا کار کودکان توضیح می‌دهد: «قطعاً بروز چنین آسیب‌هایی عمده دلیلش شرایط بد اقتصادی و معیشتی است که باعث می‌شود برخی از زنان برای تامین هزینه‌های زندگی به تن‌فروشی روی بیاورند یا بعضی خانواده‌ها برای تامین مخارج زندگی فرزندان‌شان را از کلاس‌های درس بیرون بیاورند و راهی خیابان کنند تا با کار کردن کمک‌خرج خانواده باشند.»
نبود نظام ثبت دقیق آسیب‌های اجتماعی و شیوع‌شناسی
دکتر چلک ادامه می‌دهد: «متاسفانه در غیاب نظام ثبت دقیق آسیب‌ها و مسائل اجتماعی ما نمی‌توانیم به راهکارهایی مناسب برای رفع این مشکلات برسیم از سوی دیگر مساله مهم شیوع‌شناسی در مورد این قضیه است؛ باید بدانیم جامعه در کدام آسیب‌ها و مسائل دچار شیوع است. این مسائل دست به دست هم می‌دهند تا مسئولان نتوانند راهکار مناسبی برای آن پیدا کنند.»
او در پایان می‌گوید: «باید باور کنیم که حال حوزه اجتماعی خوب نیست. تا زمانی که وضعیت اقتصادی بهبود پیدا نکند این حوزه هم مسیر بهبود را طی نخواهد کرد. ما در بسیاری از زمینه‌ها با کمبود مواجه‌ایم. مساله فرهنگ‌سازی و برخورد درست با مسائل و مشکلات یک طرف ماجراست و سمت دیگر آن بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم است که اگر بهبود پیدا کند می‌توانیم به بهبود شرایط اجتماعی هم امید داشته باشیم.»