اختصاصی فصل6: احزاب سیاسی در ایران همانند بسیاری دیگر از دستاوردهای انسانی که وارد کردهایم ناقصالخلقه، ناکارآمد، عقیم و غیراصولی هستند. حزب به معنی دستگاهی با مانیفست مکتوب و اراده معطوف به قدرت است که مشروعیت خود را از ایدئولوژی، دیدگاه و اعضاء خود میگیرد و قصد دارد در سیاست تأثیر بگذارد.
توان اردو سازی و به میدان آوری نیروها، ظرفیتها و انگیزهها از طریق اقناع افکار عمومی به احزاب سیاسی قدرت میبخشد اما پیش از آن ضروری است تا احزاب، افراد یا جریانهایی را برای تصدی مسئولیتهای سیاسی پیشنهاد یا نامزد نمایند. این مسئله علاوه بر شفاف نمودن مواضع و اهداف حزب، به اعتماد عمومی و مشروعیت آن کمک نموده و امکان پرسشگری را از شخص یا جریان خاص در مورد وعدهها و چشماندازهای طرحشده مهیا میکند.
احزاب سیاسی در کشورهای توسعهیافته در گزینش و معرفی نامزدها حساسیت ویژهای دارند چراکه جریان آزاد گردش اطلاعات و پرسشگری موجود در جامعه، فضایی شفاف و شیشهای را رقمزده است که امکان پنهان ماندگی مواضع سیاسی را سخت میکند.
در ایران اما فضای فعالیت حزبی غیر شفاف است و احزاب که از آنان به جناح تعبیر میشود بهاصطلاح بیشتر تمایل دارند تا چراغ خاموش حرکت کنند. مسئله و مشکل بعدی احزاب در ایران آن است که به دلیل غیر ساختمند بودن و نداشتن راهبردهای مدوّن در برهههای حساس و معینی بیشتر به این مسئله فکر میکنند که عده و عدد اردوگاه خود را افزایش دهند تا نمایندگان واقعی تفکرات، آرا و اهداف خود را به مسند بنشانند.
لیستهای انتخاباتی یکی از پربحث ترین فعالیتها و سیاستهای احزاب در ایران است. مبنای حمایت از نامزدی افراد خصوصاً در فرصتهایی همچون مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر از قاعدهی بیقاعدگی تبعیت میکند. گاه حتی دیدهشده است که نامزدی که در یک دوره اصولگرا بوده در لیست اصلاحطلبان قرار میگیرد!
این اشتباه راهبردی به برخی فرصتطلبان امکان میدهد تا از خلأ به وجود آمده بهرهبرداری کنند. این افراد بهاصطلاح حزب باد، با بادسنج خروس نمای خود، جریانهای موجود را شناخته و موجسواری میکنند. این نمایندگان گاه در برهههای حساس حتی به حزب حامی خود پشت میکنند و موجب شکست آن میشوند.
در چرخش حزبی و جناحی نمایندگان مجلس مازندران به موارد جالبی برخورد میکنیم. نماینده حوزهای در مرکز مازندران که بهواسطهی پایگاه و پیشینهی اصولگرایانه ی خانوادگی و حمایت این طیف سیاسی از او در انتخابات، به مجلس راهیافته بود در دورهی بعدی با توجه به اقبال افکار عمومی نسبت به اصلاحطلبان، به ناگاه در چرخشی آنی، سر از لیست امید درمیآورد و وقتی مدتی بعد بادهای مخالف وزیدن آغاز میکند، در کسری از ثانیه به آن پشت میکند و دریکی از سرنوشتسازترین انتخابات برای اصلاحطلبان در پارلمان؛ (ریاست عارف بر مجلس) به رقیب رأی میدهد! و صدالبته که همیشه همهچیز را هم انکار میکند.
البته این جهش ناگهانی سیاسی مختص نمایندگان مرکز استان نیست و در غرب مازندران نیز نمونههایی تشخیص دادهشده است. باید به نمایندگان حزب باد این مسئله را یادآوری کرد که سر از میان برف دربیاورید که باد در علفزار میپیچد.