فصل6: یک سال از خروج آمریکا از برجام گذشت. طی یک سال اخیر ایران با صبر استراتژیک خود، این پیام را به غرب رساند که ایران مانع از صلح نمی شود بلکه از آن استقبال می کند. در طول تنش یک سال اخیر، اروپا نیز به وعده خود برای اجرای کانال اینستکس بدعهدی کرد و در کنار این بدعهدی تنش ها در خلیج فارس از سوی آمریکا شدت گرفت. این بدعهدی حتی سبب شد اسرائیل نیز در منطقه با مقاومت سرشاخ شود و بیش از گذشته گستاخانه ایران و محور مقاومت را به سمت جنگ بکشاند.

روزی که سخنان روحانی تیتر رسانه های خبری غرب شد

حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در 18 اردیبهشت ماه سال جاری در سالگرد خروج آمریکا از برجام، در جلسه هیات دولت، با اعلام ضرب الاجل 60 روزه به طرف غربی برای بی تعهدی در اجرای اینستکس اعلام کرد: :« امروز روز پایان برجام نیست، روز گام جدید در برجام است. ما یکسال صبر کردیم . حالا موقع گام جدید در برجام است.سیاست ما این بود.تعهد دربرابر تعهد، تحریم در برابر تحریم و تصمیم در برابر تصمیم.»

روحانی در طول سخنانش بارها تاکید کرد که ایران بنای خروج از برجام را ندارد و سپس درباره هزینه‌هایی گفت که ایران در راه مقابله با ترانزیت مواد مخدر به عنوان صف اول می دهد.او در ادامه گفت که دو تصمیم از امروز توسط ایران گرفته شده، یکی عدم فروش اورانیوم غنی شده و دیگری و عدم فروش آب سنگین.
او سپس در بخش پایانی سخنانش به عنوان اتمام حجت گفت فرصتی ۶۰ روزه به طرف مقابل می دهیم. اینکه آماده مذاکره هستیم اما بعد از این ۶۰ روز ایران گام بعدی را بر می دارد و غنی‌سازی از سر گرفته می شود.

رئیس جمهور افزود: در بند ۲۶ و ۳۶ برجام به ما اجازه داده اگر طرف مقابل نقض کرد ما کمیسیون مشترک گذاشته و مهلت دهیم. امروز ما به سران ۵ کشور اعلام کردیم که از دو اقدامی که تا کنون انجام میدادیم صرفه نظر خواهیم کردیعنی هر وقت مواد غنی شده ما به ۳۵۰ گرم رسید میفروختیم و کیک زرد میگرفتیم و فروش دوم اب سنگین بود که وقتی از ۱۳۰ تن میرسید میفروختیم که حال متوفقشان کردیم .
این اقدام برای ۶۰ روز است که اگر ۵ کشور امدند پای میز مذاکره و به نفت و بانک اگر دست یافتیم برمیگردیم به نقطه اول یعنی تا ۶۰ روز دیگر که میریم جلو ما برمیگردیم به شرایط قبل ولی در پایان ۶۰ روز به نتیجه نرسیدیم دو اقدام دیگر اغاز میکنیم.»

پس از اعلام اجرای گام اول، اروپا به تکاپو برای جلوگیری از مرحله گام دوم افتاد. به فاصله 60 روز تا گام دوم میانجیگران یکی پس از دیگری وارد ایران شدند، تا بلکه بتوانند مانع از اقدام ایران شوند. ترس اروپا و غرب از این بود که اجرای تعهدات برجامی، ایران را به سمت ساخت بمب اتم پیش می برد.افزایش تعداد سانتریفیوژها با افزایش ذخایر غنی سازی اورانیوم، دست ایران را باز کرد که قدرت چانه زنی خود را در برابر غرب بالا ببرد.

60 روز اول به پایان رسید و اروپا همچنان بی دستاورد و عاجز از اجرای اینستکس بود. تنش ها در خلیج فارس شدت گرفت. ناو های جنگی به منطقه آمدند و حملات به نفتکش ها آغاز شد.

ضرب الاجل ها

16 تیرماه سال جاری، روزی که غنی سازی 5 درصد تیتر رسانه های خبری شد و مطبوعات اسرائیلی اعلام کردند که ایران در حال ساخت بمب اتم است!

روزی که ایران قرار است گام دوم را اجرا کند.

روز 15 تیرماه حسن روحانی با همتای جوان فرانسوی خود که همچنان در پی ارام کردن اوضاع بین المللی است تلفنی گفتگو کرد. یکی از گفتگوهای تاریخی که در پرونده هسته ای ایران ثبت شد.

رئیس جمهور در تماس تلفنی به مکرون گفت: اقدامات اخیر ایران را کاملا در چارچوب برجام و برای حفظ آن برشمرده و از اتحادیه اروپا می خواهیم تا به مسوولیت های خود در برابر معاهدات بین المللی و قطعنامه سازمان ملل متحد عمل کند و با دست زدن به اقداماتی، بیش از پیش برای حفظ برجام تلاش کند.

و رئیس جمهور فرانسه نیز به روحانی گفت: پایان برجام به معنای اقرار به شکست دسته جمعی و اقدامی تاسف بار خواهد بود و بنابر این مسیر دوم را باید انتخاب کرد تا برجام حفظ و به تنش زدایی کمک شود و فرانسه آماده است در این مسیر تلاشهایش را بویژه در مسیر خواست ایران که آتش بس در این جنگ اقتصادی است، دوچندان کند.

این گفتگو در حالی صورت گرفت که مشاور ویژه او برای پیشنهاد طرح فریز در مقابل فریز قرار بود به ایران بیاید و این طرح را روز 16 تیر همزمان با اجرای گام دوم ایران تسلیم مقامات ایران کرد.

اما این طرح همچنان در هاله ای از ابهام است که دقیقا مفاد آن چیست و چه تعهداتی طرفین باید برای اجرای آن بپذیرند. طرحی که همچنان در دست مذاکره و رایزنی های پشت پرده است.

صبح روز یکشنبه 16 تیر، عراقچی نماینده وزارت خارجه، ربیعی نماینده دولت و کمالوندی نماینده سازمان انرژی اتمی در کنفرانس خبری آغاز اجرای گام دوم با غنی سازی اورانیوم 5 درصد را اعلام کردند.

از آن روز تا کنون آمریکا کمی از تهدید هایش عقب نشسته است. مذاکرات ظریف و یارگیری ها او در آسیا و اروپا ادامه داشته و دارد. در این میان مهمترین اتفاق سفر وزیر خارجه به بیارتس فرانسه در زمان برگزاری اجلاس جی 7 بود که پشت درهای بسته با مکرون و وزیر خارجه این کشور گفتگو و مذاکره شد. پس از آن ظریف اعلام کرد روزهای سخت و مهمی در راه است اما به امتحان کردن ان می ارزد. دیداری که ناظران ان را مثبت ارزیابی کرده اند.

امروز چهارشنبه 13 شهریور ماه سال جاری، حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان قرار است تا ساعاتی دیگر اجرای گام سوم را اعلام کند.

بهروز کمال‌وندی در 18 تیرماه با تشریح گزینه‌های ایران در گام سوم اعلام کرد: افزایش تعداد سانتریفیوژها، نصب دوباره سانتریفیوژهای IR-۲و IR-۲m، افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در آبشارهای غنی‌سازی‌ و غنی‌سازی ۲۰درصدی از گزینه‌های مطرح در گام سوم است.

او در ادامه اعلام کرد که در راستای اجرای گام دوم ایران رسما از مرز 4/5 درصد نیز عبورکرد.

سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه نیز در اینباره گفت گام سوم از گام اول و دوم سنگینتر است.

آینده این روند چه خواهد شد؟

با اغاز اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، ذهن ها را به سمت این برده است که ایا ایران با تحرکات گام به گام خود از برجام خارج خواهد شد؟ توافقی که اروپایی ها معتقدند که امنیت آنها حفظ شده است و آمریکای ترامپ معتقد است که بازی حاصل جمع صفر است و سرش کلاه گشادی رفته است. فرانسه همچنان تعهد داده است که این وضعیت را مدیریت کند. او همچنین قرار بود با مذاکرات و تلفن های خود به روحانی مانع از اجرای گام سوم شود که موفق نشد.

این احتمال می رود که با آغاز گام سوم، تنش ها از سوی اسرائیل شدت بگیرد و به حملات خود ادامه دهد. زیرا اسرائیل به این نتیجه رسیده است که آمریکا در پی جنگ نیست چراکه آنها متوجه شده اند که خروج آنها از برجام اشتباهی محض بود، اشتباهی که دنیا را گرفتار خود کرد و عاجز از حل و فصل ان! امروز روزی است که احتمالا سرنوشت منطقه سرنوشت توافق اتمی و تصمیم نهایی اروپا و آمریکا مشخص شود. امروز روزی است که آغاز ضرب الاجل 60 روز چهارم را به دنبال دارد و این فرصت را بار دیگر به اروپا می دهد که از جنگ جلوگیری کند.

به هر حال فعلا معلوم نیست که تبعات اقدام ایران و تبعات بدعهدی و کم کاری اروپا چه خواهد شد و ما باید شاهد چه اتفاقی در 60 روز چهارم باشیم؟ شاید سرنخ جلوگیری از اجرای گام چهارم نشست سازمان ملل در نیویورک باشد. حواشی هایی که همیشه کارساز بوده است! دیدارها و ملاقات ها از جنس گفتگو و تلاش برای کاهش تنش در جامعه بین الملل. البته ظریف روز گذشته یک روز دیگر به اروپا فرصت داد و گفت اگر اروپا تا 5 شنبه کاری از پیش نبرد گام سوم اجرا خواهد شد. گامی سرنوشت ساز که مشخص می شود که سفرهای وزیر خارجه به اروپا و آسیا تاثیر مثبتی داشته است یا خیر؟ آیا فرانسه خط اعتباری 15 میلیارد دلاری را به گفته لودریان می تواند احیا کند؟ هر احتمالی پس از اجرای گام سوم ممکن است.به عبارتی بهتر می توان این سوال را مطرح کرد که ایا گام چهارمی در راه است؟