فصل6: به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ حدود یک سال و نیم است که دونالد ترامپ از توافقنامه بین‌المللی برجام خارج شد و متحدان اروپایی خود را در مسیر برجامی تنها گذاشت. اقدامی که همواره از سوی ایران و کشورهای باقی مانده در برجام مورد سرزنش قرار گرفته است. این در حالی است که آمریکا نه تنها از موضع یکجانبه گرایانه خود نکاسته بلکه طی یک‌سال گذشته از هیچ اقدام سخت‌گیرانه‌ای علیه ایران اعم از تحریم‌های اقتصادی به ویژه تحریم‌های نفتی دست نکشیده است. ایران در 18 اردیبهشت 98، دقیقا یک‌سال پس از خروج آمریکا از برجام، در بیانیه‌ای بر کاهش تعهدات برجامی خود تاکید و برخی تعهداتش در بندهای 26 و 36 برجامی را متوقف کرد. کشورهای باقی مانده در برجام به ویژه اروپایی‌ها در این یک‌سال بسیار منفعل عمل کردند و حتی نتوانستند سازوکار مالی ویژه را که از مدت‌ها پیش وعده داده بودند، تحقق بخشند. بنابراین ایران طی این یک‌سال صبوری بسیاری از خود نشان داد به‌گونه‌ای که خود اروپایی‌ها نیز بر این امر واقف بودند اما طی این یک‌سال گام های جدی برای حفظ برجام در ارتباط با ایران برنداشتند. اروپایی‌ها شاید به‌نوعی منتظر بودند ایران نیز از این توافقنامه خارج شود اما صبوری ایران به آنها اجازه نداد، چنین رویایی را محقق کنند.

ایران در 18اردیبهشت ماه 98، گام اول را در راستای کاهش تعهدات برجامی خود برداشت و به اروپا نیز اولتیماتوم 60 روزه داد که سازوکار مالی ویژه خود با عنوان اینستکس را راه‌اندازی کند. هر چند این اولتیماتوم از سوی کشورهای اروپایی با واکنش‌های متفاوتی روبرو شد اما آنچه که مهم است جدیت ایران بر سر این مهلت 60 روزه بود. جدیتی که بسیاری از وزرای کشورهای اروپایی را به تهران کشاند تا مقامات ایرانی را از این تصمیم بازدارند. اما جدیت ایران و دیپلماسی فعال ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، آنها را به این نتیجه رساند که مهلت بیشتری درخواست کنند.

مهلت 60 روزه ایران به اروپا در 16 تیر به پایان رسید و مقامات ایران در یک کنفرانس خبری اعلام کردند تهران سطح غنی‌سازی خود را از ۳/۶۷ درصد به ۵ درصد افزایش خواهد داد. «عباس عراقچی»، معاون وزیر امور خارجه ایران، گفت: «در گام دوم نسبت به تعهد خود در میزان درصد و غلظت غنی‌سازی اعلام عدم پایبندی می‌کنیم».

«علی ربیعی»، سخنگوی دولت، نیز گفت: «از میزان ۳/۶۷ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهیم کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود». بنابراین ایران با تایید افزایش میزان غنی سازی اورانیوم خود از سوی گزارش‌های آژانس انرژی اتمی، برداشتن گام دوم برجامی خود را به صورت رسمی اعلام کرد.

این اقدام برجامی ایران، با واکنش‌های متفاوت اروپایی‌ها مواجه شد اما صبر ایران نیز تمام نشدنی نیست. پس از برداشتن گام دوم برجامی از سوی ایران، رایزنی‌های تلفنی، توییت‌های آقای مراقب باش (ترامپ) علیه ایران و همچنین سفرهای دیپلماتیک اروپایی ها به ویژه سفر مشاور رئیس جمهور فرانسه به ایران آغاز شد.

آمریکا نیز در واکنش به این اقدام از شورای حکام درخواست نشست اضطراری کرد. اقدامی که با بوق و کرنای فراوان رسانه‌های خارجی به ویژه رویترز نیز نتوانست به نتیجه مدنظر آمریکا منجر شود. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در روز چهارشنبه نشست خود را با حضور اعضای شورای حکام درباره راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل تشکیل داد.

کاظم غریب‌آبادی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، درباره این نشست گفت: در این نشست به جز آمریکا و سه متحد آن یعنی رژیم صهیونیستی، امارات متحده عربی و عربستان سعودی، سایر اعضای شورای حکام و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حمایت از چندجانبه‌گرایی و حمایت از برجام و ضرورت حفظ آن به عنوان یکی از شاخص‌های مهم چندجانبه‌گرایی، صحبت کردند. همچنین این کشورها اظهار کردند شورای حکام، مکان مناسبی برای بررسی موضوعات مربوط به اجرای برجام نیست.»

وی تصریح کرد: «این نشست، هیچگونه خروجی نیز به دنبال نداشت. در حالی که عموماً نشست‌های شورای حکام درخصوص بررسی گزارش‌های راستی‌آزمایی اجرای برجام همراه با جمع‌بندی رئیس شورای حکام از خلاصه اظهارات ارائه شده همراه می‌شوند، اما این نشست حتی فاقد این جمع‌بندی بود.»

بنابراین این نشست برای آمریکا که در پی استفاده سیاسی و تبلیغاتی از آن بود نتیجه ای در بر نداشت و حتی بدون صدور حکم و حتی جمع بندی مختصری پایان یافت. در واقع این نتیجه‌ای بود که مقامات ایران از جمله رئیس جمهور و تیم دیپلماتیک وزارت امور خارجه آن را پیش‌بینی کرده بودند چراکه ایران از برجام خارج نشده است و این آمریکا بود که از برجام خارج شد. اروپایی‌ها اعم از  سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند مسائل کنونی باید از سوی امضاء کنندگان برجام به ویژه از طریق برگزاری نشست اضطراری کمیسیون مشترک برجام حل شود.

این بیانیه اروپایی‌ها به نفع ایران و به نوعی پیروزی دیگری آن هم در شورای حکام برای ایران محسوب می‌شود چراکه مسائل مربوط به برجام باید در کمیسیون مشترک برجام مورد بحث قرار گیرد نه در شورای حکام! و اروپا نیز بر این موضوع صحه گذاشت.

«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان، نیز  در گفت‌وگو با شبکه خبری المیادین لبنان گفت: «نشست اخیر شورای حکام آژانس انرژی اتمی ثابت کرد که آمریکا در انزوا قرار دارد. این انزوای سیاسی آمریکا به زودی به انزوای اقتصادی خواهد رسید.»

همچنین طبق گزارش تایم آو اسراییل، نشست شورای حکام، صحنه استهزای آمریکا بود.

در ادامه «الجزیره» با درج خبری تحت عنوان «تحریم های دیگر آزارانه» نوشت: «ایران، ایالات متحده را در نبرد جلسه شورای حکام منفجر کرد، بخش‌هایی از بیانیه ایران در خصوص تروریسم اقتصادی آمریکا علیه سایر ملت‌ها را برجسته نمود و به نقل از نماینده کشورمان نوشت که مسبب اوضاع کنونی، رفتارهای قانون شکنانه آمریکا می‌باشد. همچنین، این شبکه خبری نوشت ایران کماکان با آژانس بین المللی انرژی اتمی در حال همکاری است.»

«بلومبرگ» نیز با انتشار خبری با این عنوان که «تلاش آمریکا برای فشار بر ایران در نشست شورای حکام دفع شد»، نوشت: «ایالات متحده به دنبال برگزاری نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای افزایش فشارها بر ایران بود، که به نتیجه عکس منجر و به جای آن روسیه، چین و اروپا، دولت ترامپ را به خاطر ایجاد یک بحران که می‌تواند به مقابله منجر شود.»

بنابراین در مجموع باید گفت نشست شورای حکام با حمایت اعضای شورای حکام و کشورهای باقی مانده در برجام یعنی سه کشور اروپایی، چین و روسیه، شکست دیگری را برای آمریکا در مقابله با ایران رقم زد و این دست و پا زدن‌های ترامپ پس از خروج از برجام جز با بازگشت به برجام، دستاوردی برای آمریکا و کاخ سفید در پی نخواهد داشت. اکنون کشوری که باید مدعی باشد ایران است چراکه برجام نتیجه 12 سال تلاش دیپلماتیک ایران با سایر کشورها بود که ترامپ جمهوری خواه به آسانی از آن خارج شد و از زمان خروج خود نیز از هیچ فشار و تحریم غیرانسانی و غیرقانونی علیه مردم ایران چشم پوشی نکرده است.