فصل6: عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی گفت: برای رفع ایرادات طرح استانی شدن انتخابات در حوزه شرعی نیازمند حکم مراجع تقلید هستیم.

 اصلاح قانون انتخابات در ایران دو دهه است كه در ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی مورد توجه نمایندگان بوده است. در تازه ترین تلاش ها برای بهبود سازوكار انتخابات در ایران؛ كلیات طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در جلسه روز سه‌ شنبه سوم اردیبهشت مورد تصویب نمایندگان قرار گرفت.

همزمان با تصویب كلیات طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات در مجلس و ارسال آن به شورای نگهبان، بخش ها و جزییاتی از این طرح مورد توجه فعالان سیاسی و رسانه ها قرار گرفته است.

در طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس مبحثی كه بیشتر از دیگر موارد در كانون توجه قرار دارد، طرح استانی شدن انتخابات مجلس و نیز افزایش نقش احزاب در فرآیند برگزاری است. طرحی كه زوایای آن همچنان در ابهام و مورد سوال بود و این ابهامات در نهایت موجب رد آن از سوی شورای نگهبان شد.

بر اساس این طرح قرار بود از هر حوزه انتخابیه نامزدهایی كه حداقل 10 درصد آرای حوزه انتخابیه فرعی را كسب كنند و بالاترین رای را در استان داشته باشند به عنوان نمایندگان آن حوزه انتخابیه محسوب می‌شوند.

همچنین اگر نماینده‌ای حد نصاب 10 درصد را كسب نكند به میزان 2 برابر افراد مورد نیاز برای حوزه انتخابیه كه بالاترین رأی را در حوزه فرعی كسب كنند به استان می‌روند و در استان فردی كه بیشترین رأی را كسب كند به عنوان نماینده انتخاب می‌شود. با این حال انتخابات مجلس به صورت یك مرحله‌ای انجام خواهد گرفت.

بر اساس این طرح، تعداد نمایندگان مجلس ثابت باقی می ماند و هر رای دهنده ای می تواند به تعداد كل نمایندگان آن استان رای بدهد و نیز هر نامزدی می تواند رای شهروندان سراسر استان را كسب كند.

**مخالفان استانی شدن انتخابات نگران چه بودند؟

بررسی طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات در بند استانی شدن، مخالفان جدی دارد. طیف مخالفت ها هم از نادیده گرفتن حقوق مستقلین و اقلیت ها تا كمرنگی ارتباط مردم با نمایندگان مجلس گسترده است. برخی مخالفان بر مغایرت این طرح با اصول قانون اساسی تاكید می كنند و برخی دیگر آن را در حوزه‌های امنیت ملی آسیب زا می دانند.

استانی شدن انتخابات از دیدگاه برخی مخالفان موجب افزایش مسوولیت ها و مشغله های كاری و نیز میزان مطالبات و مراجعات مردمی می شود و در پی آن نمایندگان نمی توانند پاسخگویی مناسبی درباره مشكلات مردم داشته باشند. این موضوع نارضایتی عمومی به ویژه در مناطق انتخاباتی كم جمعیت و محروم را افزایش می دهد.

به نظر می رسد در طرح استانی شدن، برگزاری انتخابات به صورت استانی خواهد بود اما نه به شیوه تناسبی كه اكثریتی. ایراد دیگری كه منتقدان به این طرح وارد می دانند این است كه انتخابات استانی یا فدرالی در بیشتر كشورهای جهان به شكل تناسبی و نه اكثریتی برگزار می شود و استانی شدن بدون برگزاری تناسبی، محل ایراد است.

شماری دیگر از منتقدان هم احتمال ورود برخی از اهرم‌های قدرت و ثروت به فرآیند برگزاری انتخابات را در این طرح بالا می دانند. گرچه كنترل و شفاف‌سازی هزینه های انتخاباتی از دلایل ارائه این طرح بوده اما مخالفان آن را نه تنها كاهنده، هزینه‌های شبهه ناك نمی‌دانند، بلكه به دلیل بزرگتر شدن ابعاد برگزاری در سطح استان، نگران گسترش برخی اقدامات غیرقانونی هستند.

این گروه معتقدند با استانی شدن انتخابات، هزینه نامزدی افزایش خواهد یافت و تامین این هزینه محل پرسش است.

گروهی دیگر از مخالفان طرح، آن را به دلیل كاستن از میزان مشاركت مردم در انتخابات، مغایر با اصول قانون اساسی به ویژه اصل سوم می دانند.

قانون‌گذاران همچنین استانی شدن انتخابات را به دلیل تضعیف امكان بهره برداری یكسان از امكانات و منابع با بند 9 اصل سوم در تضاد عنوان می كنند.
افزایش شكاف و تنش های اجتماعی، عدم امكان حضور نمایندگان شاخص و مستقل به دنبال افزایش هزینه تبلیغات، عدم توجه كافی به مناطق پیرامونی شهرستان ها و مناطق دور افتاده، تقلیل اتكا به آرای عمومی و كاهش مشاركت مردمی، عدم شناخت كافی ازنامزدهای استان، افزایش لابی گری، كاهش استقلال نمایندگان و موضوعاتی بیش از این، از دلایل مخالفت منتقدان این طرح است.

**قاسم میرزایی نیکو‌ عضو کمیسیون امورداخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی درباره سرنوشت طرح استانی شدن انتخابات اظهار کرد: در حال حاضر طرح اصلاح مواردی از قانون انتخابات مجلس در دستور کار کمیسیون شوراها قرار دارد اما بند مربوط به استانی شدن به دلیل رویکرد و نگاه منفی برخی از آقایان از دستور کار خارج شده است.

وی افزود: شورای نگهبان برای موضوع استانی شدن انتخابات یک ایرادی را براساس یک بند قانونی مطرح کرده است که این بند در واقع فاتحه استانی شدن را خوانده است.

عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در این بند تاکید شده است با عنایت به اینکه برگزاری انتخابات به صورت استانی شدن موجب اختلاف قومی و به تبع آن مسائل امنیتی می‌شو،د خلاف موازین شرع و مخالف بند ۱۵ قانون اساسی است.

میرزایی نیکو خاطرنشان کرد: ما می‌توانستیم در جهت اصلاح ماده قانونی اقداماتی را انجام دهیم اما باتوجه به اینکه استانی شدن انتخابات خلاف موازین شرع نیز تشخیص داده شده است ، حکم گرفتن درباره این موضوع از مراجع کمی سخت است.

وی تاکید کرد: همچنین شورای نگهبان در ایراد دیگر به طرح استانی شدن انتخابات تاکید داشته است که این طرح سبب کاهش مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود می‌شود و این روند مغایر بند ۸ اصل ۳ قانون اساسی است.

عضو کمیسیون امورداخلی و شوراهای مجلس گفت: در ایرادات شورای نگهبان از طرح استانی شدن انتخابات همچنین تاکید شده است که این طرح به دلیل عدم پیش‌بینی مالی مغایر اصل ۷۵ قانون اساسی شناخته شده است و  دیگر امکان اصلاح این طرح از سوی مجلس وجود ندارد.

میرزایی نیکو اظهار کرد: در حال حاضر اصلاح برخی از بندهای مربوط به قانون انتخابات در دستور کار کمیسیون شوراها قرار دارد ا،ما در طرح استانی شدن انتخابات با توجه به رویکردهای شورای نگهبان از دستور کار مجلس خارج شده و در واقع ملغی شده است.