اختصاصی فصل6: نمایندگان مجلس شورای اسلامی چند روز پیش با اختصاص سهمی از فهرست های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی به زنان مخالفت کردند و به آن رای ندادند که موجب بروز اعتراض های زیادی از سوی بانوان نماینده و فعالان سیاسی و اجتماعی شد.
مطرح شدن طرح اختصاص سهمی از فهرست های انتخاباتی به زنان نشانه های خوبی بود تا بانوان بتوانند تعداد بیشتری از کرسی های مجلس را به خود اختصاص دهندچرا که یکی از دلایل قوانین مرد سالارانه، اقلیت خانم ها در قانون گذاری است و در مجلس دهم که بیشترین سهم زنان در ادوار مجلس را شاهد هستیم، تنها 5.6 درصد بوده است.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با پیشنهاد پروانه مافی نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی مبنی بر اختصاص حداقل یک ششم فهرست‌های انتخاباتی به زنان در حوزه های انتخابیه بالای 6 کرسی نمایندگی مخالفت کردند. به همین دلیل فاطمه حسینی نماینده مردم تهران در ادامه پیشنهاد کرد یک نفر از فهرست های انتخاباتی حوزه‌های دارای سه کرسی نمایندگی باید به زنان اختصاص یابد. بر اساس این پیشنهاد، در کرسی‌های دارای 4 و 5 کرسی نمایندگی 2 نفر از فهرست انتخاباتی به زنان اختصاص می‌یابد و در حوزه‌های دارای 6 کرسی نمایندگی و بالاتر یک سوم فهرست انتخاباتی به زنان اختصاص می‌یابد. طبق این پیشنهاد، حوزه‌های انتخابیه دارای یک یا دو کرسی نمایندگی تحت تأثیر این پیشنهاد قرار نمی گرفتند که با این حساب بیش از 170 حوزه انتخابیه مشمول این پیشنهاد نیستند.
درپی این مخالفت مجلس با تعیین حداقل سهم زناندر لیست احزاب برای شرکت در انتخابات مجلس، تعدادی از زنان نماینده متن مشترکی را توییت کردند.
پروانه مافی و فاطمه سعیدی در حساب توییتری خود نوشتند: مخالفت امروز مجلس با افزایش مشارکت سیاسی زنان، بیش‌ازهمه نشانگر فاصله عمیق کشور تا توسعه‌یافتگی بود.ضمن تقدیر از نگرش٦٣ نماینده مرد موافق، اما اغلب مخالفان،زنان را با این پرسش جدی مواجه کردند که آیا با شعار و عمل متناقض آنان، می‌توان به بهبود وضعیت زنان و توسعه کشور امیدوار بود؟
عضو فراکسیون زنان مجلس یازدهم بر این باور است که تجربه تلخ این مخالفت مجلس با راهکاری قانونی برای افزایش مشارکت سیاسی زنان، نشان دهنده آن است که حمایت از جامعه زنان و حقوق آنان بیش از آنکه در عرصه عمل، عملیاتی شود، در قواره شعار باقی مانده و از آن فراتر نمی‌رود.
سید فاطمه حسینی اعتقاد دارد که به لحاظ تاریخی، تسلط کلیشه‌های جنسیتی بر اندیشه، افکار و حتی پرورش فرزندان و آموزش منجر به این شده که امروز به رغم وجود زنان فرهیخته و دانشمند که در صحنه‌های علمی خوش می‌درخشند، اما دستیابی آنان به جایگاه‌های بالای مدیریتی به ندرت رخ میدهد.
یکی از نمایندگان اصلاحطلب مجلس نیز در خصوص موضوع اعتراض این فراکسیون به عدم تصویب طرح افزایش تعداد نمایندگان زن به روزنامه آرمان گفت: «مخالفت با این مساله توسط نمایندگان مجلس به صورت جریانی نبود. در گفتوگویی که با بعضی از مخالفان و نمایندگان مرد داشتم، برداشت آنها این بود که تصویب پیشنهاد مذکور و الزام احزاب به ارائه لیستی با حضور زنان، محدود کردن انتخاب مردم است. در حالی که اصلا اینگونه نیست.
طیبه سیاوشی شاه عنایتی تاکید کرد: طرح مذکور دخالتی در تعیین رأی مردم ندارد و صرفا به لیستهای انتخاباتی احزاب اشاره دارد.به عبارتی سهمیه ای است که حزب یا تشکل صنفی به زنان اختصاص میدهد و در نهایت این رأی مردم خواهد بود که نمایندگان را چه زن چه مرد تعیین خواهد کرد.
عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی اظهار داشت:آقایان این طرح را تبعیضی علیه خود و به نفع زنان دانستند و با آن مخالفت کردند.
جدیدترین گزارش اتحادیه بین‌المجالس جهانی IPU می‌گوید ایران از حیث حضور نمایندگان زن در مجلس در رتبه 180 دنیا از میان 191 رتبه قرار دارد.
این گزارش از تنزل رتبه ایران نسبت به گزارش پیشین IPU که در سال 2018 منتشر شد حکایت دارد زیرا سطح مشارکت سیاسی زنان در مجالس سایر کشورها روندی رو به رشد داشته و این روند ادامه دارد.
در ایران مشارکت های سیاسی زنان به انقلاب مشروطه باز می گردد و ماقبل آن یک فرهنگ کاملا مردسالارانه در ایران وجود داشت.این فرهنگ، زنان را در خانه محصور کرده بود و وظیفه آنان را صرفا همسرداری و خانه داری می دانست.متأسفانه تا آن دوران فرهنگ مردسالاری حاکم بر جامعه سنتی ایران دیدگاهی تحقیرآمیز نسبت به زنان داشت و مجال فعالیت سیاسی و اجتماعی را به آنان نمی داد. رویکردهایی چون تقیّد به سنتها و آداب و رسوم جامعه مردسالار، محدودیت فعالیت زنان به خانه داری و شوهرداری از عوامل کارآمد در وضعیت سنتی و غیر سیاسی زنان در جامعه سنتی ایران معرفی شده است.
اما در انقلاب اسلامی رویکرد نسبت به زنان در عرصه های اجتماعی و سیاسی متفاوت بوده است.در صقحه 403 جلد 18 کتاب صحیفه نورامام خمینی (ره) پیرامون مشارکت زنان در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی آمده است:«شما باید در همه صحنه ها و میدان ها آن قدرى که اسلام اجازه داده وارد باشید. مثل انتخابات که امروز عملى است که باید انجام بگیرد و صحبت روز است در ایران، خانم ها همان طورى که مردها فعالیت مى کنند براى انتخابات، خانمها هم باید فعالیت بکنند براى اینکه فرقى مابین شما و دیگران در سرنوشتتان نیست.»
هم چنین بنیانگذار انقلاب اسلامی در صفحه 189جلد 5 کتاب مذکور اشاره می کند: «در نظام اسلامى، زن همان حقوقى را دارد که مرد دارد، حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رأى دادن، حق رأى گرفتن. در تمام جهاتى که مرد حق دارد، زن هم حق دارد. لکن در مرد هم مواردى است که چیزهایى به دلیل پیدایش مفاسد بر او حرام است و هم در زن مواردى هست که به دلیل اینکه مفسده مى آفریند حرام است. اسلام خواسته است که زن و مرد، حیثیت انسانى شان محفوظ باشد. اسلام خواسته است که زن ملعبه دست مرد نباشد.»
یک نویسنده و پژوهشگر حوزه زنان با اشاره به حضور زنان در جنبش مشروطه و سپس حذف آنها از جریان اجتماعی درباره موانع اجتماعی حضور زنان در عرصه سیاسی به‌خصوص مجلس گفت: باور غلطی که همیشه بوده و هست این است که سیاست عرصه مردانه است. سال‌هاست که این جمله نهادینه شده در اجتماع، زن را عرصه مجلس به عقب رانده است و زن مدام با پس زدن این دست رد به سینه‌اش در جامعه مبارزه می‌کند تا یک قدم به‌سختی جلو می‌رود.
سارا پارساخو تصریح کرد:متأسفانه دراجتماع خود، شاهد نوعی بی‌اعتمادی اجتماعی به جنسیت زن هستیم. شایسته‌سالاری اگر جایگزین جنسیت سالاری شود، جامعه به زن باوری در قانونگذاری هم می‌رسد. تفاوت هویت و جنسیت در جای خودش مساوی با تناسب نقش در اجتماع است، اما این تمایز دلیلی بر ضعف زن در عرصه‌های سیاسی نیست. تصحیح نگاه افراد باید ابتدا از دیدگاه مسئولاناجتماعی،فرهنگی،سیاسیشروعشده و تا متن جامعه ادامه یابد.
در حال حاضر ۱۷ کرسی از کرسی‌های مجلس شورای اسلامی در اختیار بانوان است که بسیاری از بانوان انتظار داشتند این سهم بیشتر از این دوره شود که مورد موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار نگرفت. این در حالی است که هم اکنون 40 درصد زنان ازجمله کارکنان دولت هستند اما نقش آنان در مدیریت سطوح بالا بسیار کم است.
آنچه مسلم استاز یک طرف زنان جامعه ی ما باید از خودآگاهی اجتماعی، شناخت نقش و مسؤولیت خویش، ایجاد زمینه های مشارکت خودجوش و دیگر شرایط لازم برخوردار شوند، از طرف دیگر با فرایند جامعه پذیری سیاسی زنان، آموزش آگاهیهای ضروری و مبنائی سیاسی و اجتماعی، توجه به شخصیت آنها، استحکام و تقویت هویت عمومی زنان، افزایش علاقمندی آنان به جامعه و قانون پذیری، ایجاد امکانات و شرایط لازم، استفاده از تعالیم و باورهای دینی، زدودن باورهای منفی و غلط نسبت به زنان و بسیج اجتماعی آنان، می توان انتظار داشت که میزان مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه افزایش یابد.
حال با این وضعیتی که برای طرحاختصاص سهمی از فهرست های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی به زنان به وجود آمده و با آن مخالفت شده است، باید چند ماه دیگر نشست و منتظر ماند که بانوان صاحب رای در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی چگونه نسبت به مخالفت مردانه مجلس با مشارکت همه جانبه ی زنان چه واکنش تاثیرگذاری را نشان خواهند داد که معادلات مردانه ی فعلی مجلس را به چالش کشیده و تناسب نمایندگان را تغییر خواهند داد.