فصل6: یک استاد دانشگاه گفت: «الان رسما رفراندوم برای هیچ برگزار می‌شود. چراکه اصلا فضا برای اینکه هر دو طرف به صورت یکسان نظرات خود را به اطلاع عموم برسانند وجود ندارد. ما زمانی می‌توانیم امیدوار باشیم که نتیجه همه پرسی یا نظرسنجی درست باشد که موافقان و مخالفان به یک اندازه از تریبون‌های عمومی کشور استفاده کنند؛ لذا به نظر من الان ما باید از حاکمیت بخواهیم که این امکان را فراهم کند. یعنی به جای اینکه الان نمایندگان امضا جمع کنند که رفراندوم برگزار شود، باید امضا جمع کنند یا قانون تصویب کنند و تا صدا و سیما موظف شود که تریبون خود را به یک اندازه در اختیار موافقان و مخالفان قرار دهد. زیرا به هرحال این مردم هستند که با مالیات، هزینه صدا و سیما را پرداخت می‌کنند و حق دارند در مسائلی از قبیل: FATF یا هرموضوعی که کل کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد، از این تریبون استفاده کنند.»

بعد از تقریبا دو سال که بسیاری از فعالان سیاسی و اقتصادی معتقد بودند که لازم است در برخی موضوعات رفراندوم در کشور برگزار شود و مردم نیز نظر خود را اعلام کنند روز گذشته حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که قرار است طرح فوریتی برگزاری همه پرسی درباره ۴ موضوع تقدیم مجلس شود. این ۴ موضوع عبارت اند از: موضوع FATF، هر ایرانی روزی یک لیتر بنزین، پرداخت یارانه نقدی ماهیانه ۲۰۰ هزارتومان به جای دلار ۴۲۰۰ از بابت ۱۴ میلیارد دلار کالای اساسی و تعیین سقف ۷ میلیون تومان برای حقوق مدیران.


در همین خصوص صادق زیباکلام تحلیلگر مسائل سیاسی طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «به عقیده من اصلا نیازی به رفراندوم نیست. در خصوص مسئله FATF من معتقدم به جای اینکه رفراندوم برگزار شود، بهتر است یک کار ساده‌تر انجام دهیم. یعنی همان کاری را انجام دهیم که کشور‌های توسعه یافته مانند بریتانیا انجام می‌دهند. الان در انگلستان مدت‌هاست که در خصوص برگزیت، موافقان مخالفان در حال مناظره و بحث و گفتگو هستند. ما هم باید ابتدا صدا و سیما را از انحصار تندرو‌ها خارج کنیم و اجازه دهیم که هم موافقان و هم مخالفان FATF از این تریبون استفاده کنند. بعد طی یک مدت مشخص (مثلا یک هفته) برنامه‌های مشخصی آماده شود که هر دو طرف (نمایندگان مجلس، اساتید دانشگاه و...) در آن‌ها حضور پیدا کنند و دیدگاه‌های خود را درباره اینکه چرا باید لوایح چهارگانه تصویب شود یا نشود، نظرات خود را اعلام کنند.»

وی ادامه داد: «بعد از این یک هفته نه یک رفراندوم بلکه یک نظر سنجی ساده انجام شود و از مردم پرسیده شود که با توجه به نظرات موافقان و مخالفان، آیا با پیوستن ایران به FATF موافق هستند یا خیر. در این صورت من معتقدم که حدود ۸۰ درصد جامعه به خصوص اقشار تحصیلکرده با پیوستن ایران به FATF موافقت خواهند کرد. زیرا من فرضم بر این است که کسانی مانند صادق زیباکلام که موافق پیوستن ایران به FATF هستند، اگر در تلویزیون امکان حضور داشته باشند، نه تنها تشریح می‌کنند که چرا عدم پیوستن به این لوایح منافع ملی ما صدمه بسیاری خواهد خورد بلکه این مسئله را هم روشن خواهند کرد که چرا گروه‌ها و افراد تندرو تا این اندازه با FATF مخالف هستند.»

او ادامه داد: «وقتی این مسائل بازگو شود، مردم خیلی راحت‌تر می‌توانند تصمیم بگیرند که آیا ایران به FATF بپیوندد یا خیر. الان برگزاری رفراندوم اصلا موضوعیت ندارد. زیرا همه تریبون‌های عمومی کشور در اختیار مخالفان این لوایح است و خیلی از مردم تصور درستی از FATF ندارند. ما زمانی می‌توانیم که از مردم نظرخواهی کنیم که اطلاعات کافی در اختیار آن‌ها قرار داده باشیم. نه اینکه صرفا یک گروه خاص صبح تا شب در گوش مردم بخواند که FATF برای کشور حکم زهر را دارد و طرف مقابل که تاکید دارد این لوایح به صلاح منافع ملی است، هیچ تریبونی نداشته باشد.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «مشابه همین اقدام را می‌توان در خصوص سهمیه بندی بنزین، افزایش حقوق، افزایش یارانه نقدی و نیز انجام داد. واقعیت این است که اصلا مشکل اساسی ما در کشور ابدا رفراندوم نیست. مشکل عمده ما این است که یک تفکری در حکومت وجود دارد و این تفکر است که در تمامی مسائل می‌خواهد برای مردم تعیین تکلیف کند. ما نه تنها در خصوص مسائلی ذکر شده بلکه می‌توانیم در خصوص سایست خارجی، حضور یا عدم حضور در سوریه، سیاست داخلی و مسائل اقتصادی از همین راهکار استفاده کنیم. یعنی برای همه از جمله موافقان و مخالفان فرصت و امکانات یکسان فراهم کنیم تا حرف خود را به گوش مردم برسانند. این همان کاری است که در کشور‌های توسعه یافته و پیشرفته انجام می‌دهند و اصلا اقدام عجیب و یا نگران کننده‌ای نیست.»


وی افزود: «متاسفانه یکی از مشکلات جدی که در کشور ما وجود دارد این است که یک سری مسائل  تقدس پیدا کرده اند و هیچ کس هم نمی‌تواند در باره این موضوعات اظهار نظر کند. اگر هم الان مسئله FATF به اینجا رسیده است دلیلش این است که این گروه خاص از یک سو نه می‌خواهند مسئولیت پذیرفتن آن را بپذیرند و نه مسئولیت تبعات نپذیرفتن آن را؛ بنابراین در مجموع معتقدم که به جای رفراندوم ما باید اجازه دهیم که رسانه‌ها و نخبگانمان درباره همه موضوعات اظهار نظر کنند و تحلیل‌ها و نقد‌های خود را ارائه دهند و از تریبون‌های نماز جمعه و صدا و سیما یک نظر به گوش مردم نرسد و در نهایت با یک نظر سنجی ساده، تصمیم‌گیری را برعهده مردم بگذاریم.»

این تحلیلگر مسائل سیاسی در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی امکان و احتمال تغییر رویه صدا و سیما و تریبون‌های عمومی وجود ندارد آیا با این وضعیت باز هم راه حل رفراندوم نیست، گفت: «خیر. زیرا الان رسما رفراندوم برای هیچ برگزار می‌شود. چراکه اصلا فضا برای اینکه هر دو طرف به صورت یکسان نظرات خود را به اطلاع عموم برسانند وجود ندارد. ما زمانی می‌توانیم امیدوار باشیم که نتیجه همه پرسی یا نظر سنجی درست باشد که موافقان و مخالفان به یک اندازه از تریبون‌های عمومی کشور استفاده کنند؛ لذا به نظر من الان ما باید از حاکمیت بخواهیم که این امکان را فراهم کند. یعنی به جای اینکه الان نمایندگان امضا جمع کنند که رفراندوم برگزار شود، باید امضا جمع کنند یا قانون تصویب کنند و تا صدا و سیما موظف شود که تریبون خود را به یک اندازه در اختیار موافقان و مخالفان قرار دهد. زیرا به هرحال این مردم هستند که با مالیات، هزینه صدا و سیما را پرداخت می‌کنند و حق دارند در مسائلی از قبیل: FATF یا هرموضوعی که کل کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد، از این تریبون استفاده کنند.»

زیبا کلام در پاسخ به این سوال که به طور کلی چه مسائلی در کشور وجود دارد که باید در رسانه‌ملی به بحث گذاشته شود ودر نهایت نظرسنجی صورت بگیرد، تاکید کرد: «واقعیت این است که تمام موضوعات ریز و درشت باید این روند را طی کنند. می‌خواهد این مسئله موضوع بودن یا نبودن انرژی هسته‌ای باشد یا حضور یا عدم حضور ایران در منطقه یا نظارت استصوابی و انتخابات و قدرت و عدم پاسخگویی نهاد‌های انتصابی باشد. ما باید درباره همه این موضوعات به صورت آزادانه بحث و گفتگو کنیم و در نهایت مردم نظرشان را اعلام کنند.»