فصل6: می‌گویند؛ ماری آنتوانت همسر لویی شانزدهم در بحبوحه انقلاب فرانسه، از کسی پرسید؛ مردم چه می‌خواهند؟ آن شخص پاسخ داد؛ گرسنه‌اند و نان می‌خواهند و شهبانو گفته بود؛ اکنون که نان ندارند چرا نان خامه‌ای نمی‌خورند!
این حکایت بی‌شباهت با پیشنهادات برخی از مسئولان مانند ارائه بن خرید آجیل شب یلدا به اقشار کم‌توان اقتصادی و نگرانی آن‌ها نسبت به بی‌آجیل ماندن سفر یلدای مردم نیست.
مردمی که نان، مرغ و گوشتی برای خوردن ندارند به آجیل شب یلدا نمی‌اندیشند و فقط با حسرت از کنار ویترین‌های پرزرق و برق آن عبور می‌کنند!
اما نکته اینجاست؛ که قیمت‌های افسارگسیخته که نه، افسار پارکرده آجیل شب یلدا، تلنگری است برای جلوگیری از احتمال بالای گرانی‌های سرسام‌آور مرغ و گوشت و میوه ایام عید نوروزِ مردمِ بی‌یلدایی -که اگر نظارتی بر قیمت‌ها نشود- نوروزی هم نخواهند داشت، پس ای کاش بتوان از همین جا جلوی آن ایستاد و اکنون که حسرت آجیل شب یلدا بر دل فرزندان پدران کارگر مانده، بر مزه کردن آجیل شب عید دل خوش شوند.
از جمله دلایل گرانی پسته: از دلالی گرفته تا صادرات بیش از حد و رها کردن کشاورزی از طرف دولت و سرمازدگی و صادرات بیش از اندازه و کاهش تولید و...
نمایندگان همان مردم در خانه ملت در این مجال، علاوه‌بر شمردن دلایل این گرانی‌ها از دلالی گرفته تا صادرات بیش از حد و رها کردن کشاورزی از طرف دولت و سرمازدگی و صادرات بیش از اندازه و کاهش تولید و... راهکارهایی برای برون‌رفت از گرانی‌ها ارائه داده‌اند که در ذیل این گزارش آمده است؛
علیرضا محجوب نماینده تهران و رئیس فراکسیون کارگری مجلس نسبت به "شرایط نامناسب اقلیمی" در ایجاد وضعیت فعلی تاکید دارد و زهرا سعیدی نماینده مبارکه و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس از "عدم نظارت بر قیمت‌ها" می‌گوید و جلال محمودزاده نمانیده مهاباد و عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس به "نقش دلال‌ها و واسطه‌ها" اشاره می‌کند.
سرما و آفت از علل اولیه کمیاب شدن پسته
"متاسفانه یک سری علل غیرواقعی سبب وضعیت گرانی محصولات متعدد از جمله کشاورزی در سال جاری شده است، هرچند شرایط نامساعد جوی، تولید محصولی همچون پسته و بادام را کاهش داده و باید آن را یکی از علل اولیه گرانی آجیل در این روزها دانست"، این جملات را علیرضا محجوب در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت می‌گوید و می‌افزاید: سرما و آفت از علل اولیه کمیاب شدن پسته و آجیل است و باید دیگر علل را ثانویه دانست.
موضوع تغییر اقلیم، کاهش بارندگی، پایین رفتن سفره‌های زیرزمینی، سرمازدگی بهاره، تغییر آب و هوا، خشک شدن باغات پسته و بادام، تولید کم بدین شکل که تولید با نیاز برابری نمی‌کند از دیگر دلایل اقلیمی و مرتبط با موقعیت جغرافیایی است که جلال محمودزاده همچون محجوب نسبت به آن تاکید دارد.
حجم صادرات پسته نسبت به سال قبل کم شده یا خیر؟
بنابراین گزارش، محجوب برخلاف انتقادهای برخی از مسئولان و منتقدان معتقد است حجم صادرات امسال پسته و بادام و آجیل با همه بالا بودنش از سال‌های گذشته کمتر شده است تا جایی که ایران با کاهش صادراتش قیمت جهانی پسته را بالا برده! چراکه یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته هستیم.
بیشتر شدن قاچاق و صادرات پسته با تغییر نرخ دلار
اما نظر جلال محمودزاده عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس این است که تغییر نرخ دلار سبب شده تمایل به صادرات به صورت قانونی و غیرقانونی با همان قاچاق افزایش پیدا کند.
بنابراین گزارش البته شاید این تفاوت نظرها به دلیل نبود آمار درست از میزان تولید و صادرات باشد.
واردات با ارز آزاد پسته را در شب یلدا گران‌تر کرده
به گفته محجوب از طرف دیگر دولت برای پاسخ به نیاز داخلی مجبور است در ایامی مانند شب یلدا و عید نوروز این اقلام را با ارز آزاد وارد کند که موجب بالا رفتن نجومی قیمت می‌شود.
اتفاق‌نظر در عدم نظارت صحیح بر قیمت‌ها
بنابراین گزارش موضوع نظارت بر قیمت‌ها ازسوی دستگاه‌ها و اجرای صحیح قانون مسئله‌ای است که نمایندگان متفق‌القول بر آن تاکید دارند و نسبت به نبود نظارت کافی و خارج شدن زمام آن از دست دولت و حتی دست داشتن برخی از افراد صاحب منصب در آن به شدت انتقاد دارند تا جایی که زهرا سعیدی پیشنهاد؛ "نظارت بیشتر و تشکیل مقر فرماندهی در جای جای کشور به منظور نظارت خودِ مردم بر عوامل افزایش قیمت‌ها را می‌دهد و می‌گوید: ستاد تنظیم بازار، وزارت صنعت و اصناف باید بیش از گذشته نظرات کنند چراکه امروز گرانی آجیل مطرح است و فردا گوشت و مرغ و برنج و میوه و هزار چیز دیگر که مردم به آن احتیاج بسیار دارند و مقابله با گرانی آجیل بهانه‌ای است برای مقابله با گرانی کالاهای اساسی.
همچنین از آنجا که باید یکی از علل گرانی‌ها را "عدم نظارت بر بازگشت قیمت‌ها" یا حداقل کاهش آن‌ها را پس از پایین آمدن قیمت دلار دانست نماینده مردم مبارکه باز هم بر عنصر عدم نظارت و کوتاهی تاکید می‌کند.
دلال‌ها دمار از روزگار کشاورزان و مردم درآورده‌اند و متاسفانه واسطه‌ها طی یک ماه بیش از تلاش یک سالِ کشاورز نفع می‌برند
محجوب نیز خواهان افزایش نظارت‌هاست و دلیل افزایش به یکباره و غیرطبیعی قیمت‌ها را عدم نظارت می‌داند به همین دلیل تاکید دارد: دولت باید بر عرضه و صادرات محصولاتی اینچنین –که در طول سال یک بار تولید می‌شوند- نظارتی ویژه داشته باشد.
دلال‌ها دمار از روزگار کشاورزان و مردم درآورده‌اند
"دلال‌ها دمار از روزگار کشاورزان و مردم درآورده‌اند" این جمله را محمودزاده می‌گوید و با تاکید بر اینکه دولت بخش کشاورزی و بازرگانی را رها کرده است و بیشتر به مصرف‌کننده و صنعت چسبیده، می‌افزاید: متاسفانه واسطه‌ها و دلال‌ها کنار کشاورز قرار گرفته‌اند و در طی یک ماه بیش از تلاش یک سالِ کشاورز نفع می‌برند.
نقش مجلس؟
وی بر نقش مجلس در قانون‌نویسی و نظارت بر قیمت محصولات متعدد تاکید دارد و می‌گوید: نظارت بر اجرای صحیح قوانین فعلی بر قانون‌نویسی ارجحیت دارد.
نقش تعطیلی کارگاه‌های کوچک در خالی شدن جیب مردم از پسته
این گزارش می‌افزاید: طی سال‌های اخیر کارخانجات و کارگاه‌های متعدد بسیاری به تعطیلی کشانده شده‌اند و این بیکاری عاملی بر ناتوانی چمشمگیر مردم در خرید محصولات و کالاهای اساسی دارد به همین دلیل سعیدی مبارکه اظهار می‌کند: شاید بتوان تعطیلی کارگاه‌های کوچک و زودبازده یکی از علل اصلی ناتوانی مردم در خرید دانست چراکه با تعطیلی این کارگاه‌ها جیب مردم به شدت خالی شده است.
پیشنهاد برای کاهش قیمت‌ها؛ از ایجاد اشتغال تا اصلاح آمارها
جدی گرفتن ایجاد اشتغال توسط دولت طبق وعده رئیس‌جمهور، ایجاد قوانین و ایجاد آیین‌نامه‌هایی برای کاهش فشار اقتصادی بر مردم، پیشنهادی است که زهرا سعیدی عضو کمیسیون اقتصادی برای برون‌رفت از افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها ارائه می‌دهد.
و پیشنهاد محمودزاده دراین خصوص این است که دولت آمار و سرانه مصرف را اصلاح کنند چراکه معمولا وزارت کشاورزی یک آمار و وزارت صمت آمار دیگری را از میزان مصرفی محصولات مختلف ارائه می‌دهند، در حالی که اگر آمارها دقیق باشد می‌تواند کمبودها را به درستی پیش‌بینی و به واردات اقدام کرد.
بن خرید یا حربه‌ای برای خوش کردن دل مردم؟
بنابراین گزارش؛ اما اصل ماجرا همان پرداخت "بن خرید" در ایامی مانند شب یلدا، نوروز و ماه مبارک رمضان و... مسئله‌ای است -که گاها مسئولان با پیشنهاد آن به دنبال خوش کردن دل اقشار کم توان جامعه هستند- مخالفان و موافقانی دارد.
دراین خصوص محمودزاده برخلاف زهرا سعیدی و علیرضا محجوب معتقد است دولت باید برای ایامی مانند شب یلدا و عید نوروز بسته‌ها و بن‌های حمایتی جهت ارائه کالاهای خوراکی با قیمت ارزان در نظر بگیرد.
بن خرید اتفاق خوشایندی برای مردم نیست
اما دلیل مخالفت سعیدی برای مخالفت با این موضوع این است که رفتن به سمت و سوی سبد حمایتی یا همان بن را اتفاق خوشایندی نه برای مردم و نه برای اقتصاد کشور نمی‌داند، وی در عین حال توضیح می‌دهد: باید مشکل را از بیخ و بن حل کرد و حل این مشکل صرفا با کنترل و نظارت بر قیمت‌ها محقق خواهد شد نه ارائه بن، تا اقشار متوسط رو به ضعیف کشور بتوانند از این نوع خریدها نیز داشته باشند.
با توجه به گرانی دیگر اقلام اساسی به نظر می‌رسد نوبت به پسته و آجیل برای ارائه بن نرسد، درواقع دولت انقدر صنم دارد که دیگر نوبت به یاسمن نمی‌رسد لذا خیلی همت کند بتواند به مردم بن مرغ و گوشت و برنج دهد!
دولت آنقدر صنم دارد که دیگر نوبت به یاسمن نمی‌رسد/ارائه بن خرید آجیل بعید است
همچنین محجوب رئیس فراکسیون کارگری در حالی که معتقد است پرداخت بن کالای خوراکی به اقشار کم‌درآمد جامعه ایده خوبی است، می‌گوید: با توجه به گرانی دیگر اقلام اساسی به نظر می‌رسد نوبت به پسته و آجیل برای ارائه بن نرسد و چنین توانی در دولت دیده نمی‌شود، درواقع دولت انقدر صنم دارد که دیگر نوبت به یاسمن نمی‌رسد لذا خیلی همت کند بتواند به مردم بن مرغ و گوشت و برنج دهد!
توقف کشت پسته رفسنجان؛ بلای بزرگی برای کشاورزی ایران
این نماینده مردم تهران، ری، شمرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی در حالی که خبر از توقف کشت پسته رفسنجان را می‌دهد، این اتفاق را بلای بزرگی برای کشاورزی ایران می‌داند.
سخن آخر...
با این توصیفات به نظر می‌رسد؛ نظارت بر قیمت‌ها و ممانعت از قاچاق کالاها می‌تواند بار عظیمی را از دوش مردم بردارد اما گویا هستند افرادی که علاقه‌ای به افزایش این نظارت‌ها نداشته یا حتی سنگ‌های بزرگ بر جلوی پای آن می‌اندازند اما چه کسی می‌داند کوچک شدن هر روزه مردم چه دردناک است و حسرت جشن و دورهمی شب یلدا را بر دل داشتن چه غم‌انگیز، بماند که با ادامه این وضعیت احتمالا تا چند سال دیگر آئین‌های دیرینه و کهن به فراموشی سپرده شوند.