مازندمجلس: امام جمعه محترم تهران جناب حجت الاسلام صدیقی فرمودند: " مردم نباید به دلار اعتنا کنند. ... چرا ما بیخودی فکر میکنیم محور اقتصادمان دلار است و اگر دلار گران شد همه چیز باید گران شود؟ مگر همه چیز از خارج میآید؟ تولیدات خودمان ربطی به دلار ندارد. اصلا به دلار اعتنا نکنید."
در این مورد توجه اقای صدیقی را به نکات ذیل جلب می کنم.
- ارز جهانی، ارزیست که برای داد و ستد در سرتاسر جهان مورد قبول باشد. محبوبترین آنها دلار آمریکا، یورو و ین میباشند. نام دیگر ارز جهانی، ارزِ ذخیرهای میباشد.از بین همه ارزها، دلار محبوب ترین ارز است. به طوریکه ۶۴ درصدِ بانکهای مرکزیِ شناخته شده جهان از این ارز به عنوان ارز ذخیرهای استفاده میکنند. اگر چه ۱۸۵ ارز در کشورهای مختلف وجود دارد. دومین و سومین ارز ذخیرهای جهان بعد از دلار، یورو و ین ژاپن میباشد.
دلار آمریکا قوی ترین ارزِ جهان است.
اقتصادِ قوی آمریکا تا حدودی ارزش دلار را حفظ میکند به همین دلیل است که ارزِ دلار، قویترین ارز دنیاست. مبلغ 580 میلیارد دلار در خارج از ایالات متحده استفاده میشود که 65 درصد از کلِ ارز دلار را تشکیل میدهد. 75 درصد از 580 میلیارد دلار، اسکناسِ100 دلاری، 55 درصد از اسکناسِ50 دلاری و 60 درصد از اسکناسِ20 دلاری استفاده میکنند.بیشترِ این اسکناسها در کشورهای اتحادِ شوروی سابق و آمریکای لاتین هستند.
اسکناس تنها یکی از علتهای ارز جهانی بودنِ دلار است.
- یکی دیگر از دلایل این است که بیش از 3/1 تولیدِ ناخالصِ داخلیِ کشورهای جهان با ارز دلار امریکا مبادله میشوند و شامل 7 کشور میشوند که دلار را به عنوان ارز موردِ مبادله خود، به تصویب رساندهاند. 89 کشور دیگر، نرخ ارزِ خود را نسبت به قیمت دلار حفظ میکنند. در بیشتر صرافی های دنیا، دلار تعیین کننده میباشد به طوری که 85 درصد از فعالیت های شرکتِ صرافی فُارِکس (Forex) با دلار آمریکا انجام میشود.
- دلیل سوم؛ 39 درصد از وامها در اقتصاد دنیا به شکل دلار داده میشود، در نتیجه بانکهای خارجی به حجم زیادی از دلار نیاز دارند تا بتوانند کسب و کارشان را پیش ببرند.
برای مثال، هنگامِ بحران مالی در سال 2008، بانکهای غیرآمریکایی دارایی معادل مبلغ 27 تریلیون دلار داشتند، درصورتی که بودجه آمریکا 18 تریلیون دلار بود. در سال 2017، بانکهای کشورهای ژاپن، آلمان، فرانسه و انگلستان موجودی زیادی از دلار در اختیار داشتند. مقررات بانکی از وقوع بحرانهای مالی جلوگیری میکرد که خود باعث کاهشِ موجودی دلار میشد، از طرفی سازمان رزرو فدرال آمریکا نرخ صندوقِ خود را افزایش داد تا همهی این عوامل باعث کاهش عرضهی ارز، بهصورت دلار شود.
- دلیل دیگر اهمیت دلار آمریکا؛ میزان علاقهی دولتهای مختلف، به نگه داشتن ارز دلار در ارزهای ذخیرهای خارجیِ خود می باشد. حتی این دولتها از مسافران و کسب و کارهای داخلی خود هم، ارز دلار دریافت میکنند تا آن دارایی خود را با این ارز جهانی افزایش دهند.
علاوه بر این، برخی از دولتها دارایی خود را در ارزهای خارجی سرمایهگذاری میکنند. برخی دیگر از دولتها مانند چین و هند عمداً ارزِ اصلیِ شرکای خود، در صادرات اقلام را خریداری میکنند تا با این روش، ارزهای خود را در مقایسه با قیمتهایشان ارزانتر نگه دارند. بنابراین صادرات آنها با این قیمت باارزشتر میشود.
- بر اساس قرارداد 1944.م برتون وودز (Bretton Woods) دلار را به این جایگاهی که الان دارد، رسانده است. قبل از این قرارداد، اکثر کشورها طبق استاندارد طلا عمل میکردند. دولتها قول داده بودند که واحدِ پولشان را به واسطهی ارزش خود آن، بالاتر از استاندارد طلا برسانند. کشورهای در حال توسعه در نیوهَمپشایر نشستی برگزار کردند تا نرخ ارز را، برای تمام ارزها به قیمت دلار ثابت نگه دارند چون در آن زمان ایالات متحده بزرگترین ذخایرِ طلای جهان را در خود داشت. این توافق نامه به سایر کشورها این اجازه را داد تا ارزهای خود را براساس قیمت دلار، به جای قیمت طلا، مبادله کنند.
در اوایلِ دهه 1970، کشورها شروع به تقاضا کردن برای طلا در ازای دلارهایشان کردند چون برای مبارزه با تورم به طلا نیاز داشتند. رییس جمهور نیکسون به جای آنکه اجازه دهد همه ذخایرِ ارزی را از دلار خالی کنند، دلار را از طلا جدا کرد. در آن زمان، دلار بهعنوان ارز ذخیره ای برتر در جهان شناخته شده بود.