اختصاصی مازندمجلس: شرقی‌ترین حوزه انتخابیه در استان مازندران علاوه بر بهشهر، نکا و گلوگاه دارای مناطق دیگری به نام‌های رستمکلا، زاغمرز، هزارجریب و خلیل‌شهر است. این حوزه بیش از 300هزار نفر جمعیت دارد. حضور فعال جریانات سیاسی متعدد در این حوزه موجب شده تا طی سالیان اخیر همواره شاهد رقابت انتخاباتی میان آنان باشیم. در این میان عناصر متعددی در پیروزی یا شکست هرکدام از این جریانات و کاندیدای مدنظرشان تاثیرگذار بوده است. نتایج آرا در انتخابات‌های اخیر و همچنین فعالیت احزاب، گرایش سیاسی هر کدام از این مناطق را معین می‌سازد. به نحوی که می‌توان گفت عمده فعالیت اصلاح‌طلبان در این حوزه انتخابیه معطوف به شهرهای بهشهر، گلوگاه و خلیل‌شهر می‌شود. همچنین اصولگرایان نیز در مناطقی چون زاغمرز، نکا و رستمکلا پایگاه قوی‌تری دارند. نقش اساسی روحانیون برجسته منطقه، آرای قومیتی و چگونگی فعالیت احزاب سیاسی به عنوان سه فاکتور اصلی در پیروزی یا شکست داوطلبان ورود به مجلس این حوزه در گزارش ذیل مورد بررسی قرار گرفته است:
نقش روحانیون مطرح منطقه در تعیین سرنوشت انتخابات مجلس
نهاد روحانیت در کشور همواره به عنوان یک نهاد تاثیرگذار عمل نموده است. حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه نیز از دیرباز محل زندگی، تدریس و فعالیت روحانیون برجسته‌ای بوده است. یکی از مطرح‌ترین این افراد آیت‌الله محمد کوهستانی بهشهری بود. ایشان به عنوان عارف منطقه آنچنان در امور سیاسی ورود پیدا نکردند. فرزند آیت‌الله کوهستانی، محمد اسماعیل کوهستانی نیز در راستای فعالیت پدرش چندان به مسائل سیاسی روی نیاورد. گرچه هیچگاه از ملاقات با داوطلبان ورود به مجلس و یا نمایندگان خودداری نکرده است.
یکی دیگر از نماد‌های مذهبی این حوزه انتخابیه آیت‌الله شیخ ابوالحسن ایازی بود که در سال 1380 دار فانی را وداع گفت. مرحوم آیت‌الله ایازی به سبب نفوذ سیاسی اجتماعی در منطقه همواره یکی از تاثیرگذارترین افراد در انتخابات ادوار مجلس بوده است. پسر ایشان، حجت‌الاسلام محمدجواد ایازی، فعالیت سیاسی بیشتری از خود، به خصوص در ادوار هفتم و هشتم مجلس به نمایش گذاشت. درکنار حجت الاسلام ایازی، نام حجت‌الاسلام سید صابر جباری، امام جمعه فقید بهشهر نیز همواره به عنوان یک چهره‌ی تاثیرگذار و مهم در عرصه انتخابات مجلس مطرح بوده است. حجج‌الاسلام ایازی و جباری در ادوار هفتم و هشتم مجلس از اصلی‌ترین دلایل پیروزی اصولگرایان در انتخابات بودند. حجت‌الاسلام ایازی در سال 89 و حجت‌الاسلام جباری در سال 93 به دیار باقی شتافتند. پس از فوت این دو روحانی برجسته، فرزندانشان حجج الاسلام عباس ایازی و ضیاءالدین جباری نقش کم‌رنگ‌تری در تحولات سیاسی این حوزه انتخابیه بازی کرده‌اند. شخص دیگری که همواره یکی از مهم‌ترین کانون‌های فعالیت سیاسی اجتماعی داوطلبان و نمایندگان مجلس این حوزه بوده، امام جمعه شهرستان نکا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر محمدی‌لائینی است. وی که از سال 75 مسئولیت امامت جمعه شهرستان نکا را به عهده گرفته است، همواره نقشی محوری را در معادلات سیاسی این منطقه ایفاد کرده است.
رای به قومیت یا رای به برنامه، مسئله این است!
تنوع قومیتی تنها مختص ایران و استان مازندران نیست. از سوی دیگر کارشناسان سیاسی معتقدند یکی از دلایل اصلی توسعه پایدار در کشورهای پیشرفته رعایت چارچوب فلسفه وجودی انتخابات است. به این معنا که رابطه معنا داری بین شعارهای کاندیداها و عملکرد آن‌ها پس از انتخاب وجود دارد. همچنین شهروندان نیز بر اساس شعارهای ارائه شده و پیشینه داوطلبان پای صندوق‌های رای می‌روند.
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در هر دوره انتخابات این حوزه انتخابیه مطرح می‌شود، بحث رای قومیتی و یا رای به برنامه داوطلب است که با بررسی‌ها و مطالعه تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این حوزه در می‌یابیم، کفه ترازو به سمت رایی قومیتی سنگینی می‌کند. سرنوشت تعدادی از ادوار انتخابات مجلس در این حوزه انتخابیه کاملا بر اساس رای قومیتی مشخص شده است. برای مثال احمدعلی مقیمی در نهمین دوره انتخابات مجلس، جدا از تعداد آرائی که از اصولگرایان و اصلاح‌طلبان کسب کرد؛ به صرف بهشهری بودن توانست بخش زیادی از آرا واجدین شرایط این منطقه را کسب کند و بالاتر از دیگر رقیب اصولگرایش یعنی محمدحسن جمشیدی اردشیری به مجلس راه پیدا کند. در دهمین دوره انتخابات مجلس نیز علی‌محمد شاعری که کاندیدای اصلی اصولگرایان نبود، علاوه بر جمع آرائی که از سبد اصلاح‌طلبی و اصولگرایی بدست آورد با تکیه بر رای قومیتی با نسبت رای بیشتر از احمد میری قلعه‌سری به مجلس راه پیدا کرد.
یقینا نمی‌توان قومیت‌ها را از فرهنگ غنی استان مازندران حذف کرد. اما باید تاثیر آن در انتخابات را به حداقل رساند. ماحصل رای قومیتی در بسیاری از موارد معضلی برای جامعه و حوزه انتخابیه بهشهر بوده است. خوشبختانه امروز با گسترش تکنولوژی و تلاش برای گردش آزاد اطلاعات و همچنین حضور هرچه بیشتر جوانان در عرصه انتخابات قدم‌های مهمی در دوری از رای قومیتی برداشته شده است.
گذری بر عملکرد احزاب سیاسی در ادوار ده‌گانه مجلس
بسیاری از متفکران سیاسی لازمه مشارکت مردم در انتخابات را تقویت احزاب و جریانات سیاسی می‌دانند. همچنین بدیهی‌ست که شاخصه اصلی توسعه سیاسی به مشارکت سیاسی مرتبط است. مناطق مختلف حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه طی سالیان متمادی دارای احزاب سیاسی فعال بوده و نقش پررنگ این احزاب در ده دوره‌ی اخیر انتخابات مجلس کتمان ناپذیر است.
احمد توکلی اولین نماینده حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه بود که در دوره اول مجلس شورای اسلامی به واسطه فعالیت‌های انقلابی خود به مجلس راه پیدا کرد و در سال 60 برای تصدی وزارت کار استعفا داد تا علی‌اصغر رحمانی‌خلیلی از طریق انتخابات میاندوره‌ای جایگزین وی شود.
رحمانی‌خلیلی در دومین دوره انتخابات مجلس و در شرایطی که فضای سیاسی حوزه انتخابیه کاملا تحت تاثیر دو قطبی رحمانی-جباری است با کسب 53.7درصد آرا به مجلس راه پیدا می‌کند. سومین دوره انتخابات مجلس بر خلاف پیش‌بینی‌ها، معادلات سیاسی به نحوی رقم می‌خورد که سید رسول حسینی کوهستانی که دارای سابقه‌ای درخشان در حوزه انتخابیه و فعالیت در جبهه‌های جنگ بود با حمایت حجج‌الاسلام جباری و محمدی‌لائینی ائمه جمعه شهرستان‌های بهشهر و نکا با کسب 38.7 درصد آرا به مجلس راه پیدا می‌کند.
انتخابات مجلس چهارم با دولت سازندگی همزمان بود. در حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه چهره‌های شاخصی چون محمدحسن جمشیدی اردشیری، علی‌اصغر رحمانی خلیلی و سید رسول حسینی کوهستانی، نماینده دوره سوم این حوزه، در صحنه انتخابات حضور پیدا کردند. برخلاف دوره گذشته چهره‌های تاثیرگذار منطقه بر نام حسینی کوهستانی به اجماع نرسیدند و این بار با حمایت از محمدحسن جمشیدی اردشیری زمینه‌ساز انتخاب وی با رای 50.6 درصدی شدند.
جمشیدی اردشیری در زمان نمایندگی خود تعامل مناسبی با نماد‌های مذهبی منطقه داشت که این تعامل زمینه‌ساز تمدید دوران نمایندگی وی در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی شد. مجلس ششم در زمان دولت اول اصلاحات شروع به کار کرد. گفتمان بدیع اصلاحات در کشور فضای سیاسی متفاوتی را به تمام مناطق کشور القا کرده بود. حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه نیز از این قاعده مستثنی نبود. علی‌اصغر رحمانی‌خلیلی که معاونت حقوقی پارلمانی و امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات را برعهده داشت، پس از دو دوره عدم موفقیت در انتخابات مجلس، این بار با شعار معروف «رحمانی قهرمان، خاتمی شهرمان»، که این روزها از نوستالژیک‌ترین نماد‌های انتخاباتی برای فعالان سیاسی منطقه است، توانست با کسب بیش از 60هزار رای به مجلس ششم راه پیدا کند. رحمانی‌خلیلی تنها گزینه اصلاح‌طلبان در ششمین دوره انتخابات مجلس نبود. ولی‌الله حسنی خورشیدی، از اعضای جبهه مشارکت دیگر گزینه اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس ششم بود که نتوانست به مجلس راه پیدا کند. به طورکلی انتخابات مجلس ششم را می‌توان از معدود دوره‌هایی نامید که رای سیاسی و حزبی نمود بیشتری نسبت به رای قومیتی پیدا کرد.
رقابت جریانات سیاسی در این حوزه انتخابیه به مجلس هفتم و ماجرای تحریم انتخابات از سوی اصلاح‌طلبان کشیده شد. اجماع نظرات فعالان اصلاح‌طلب منطقه بر عدم حضور رحمانی‌خلیلی در هفتمین دوره انتخابات مجلس بود اما وی بر خلاف نظر همفکرانش در انتخابات شرکت کرد. انتخابات مجلس هفتم نقطه آغازی بر اختلاف میان رحمانی‌خلیلی و اصلاح‌طلبان منطقه بود. از سوی دیگر محمدحسن جمشیدی اردشیری توانست از این اختلاف بهره ببرد و با تکیه بر سابقه دو دوره نمایندگی مجلس برای بار سوم نیز به مجلس راه پیدا کند. در هشتمین دوره مجلس همزمان با به روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد اصولگرایان مانور سیاسی بیشتری در کشور داشتند و توانستند ترکیب مجلس را بدست آورند. حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه نیز از این قاعده مستثنی نبود. با توجه به خواستگاه اصولگرایی نماینده دوره هفتم این حوزه تا حدود زیادی شرایط برای پیروزی داوطلبان این جناح سیاسی مهیا بود. از سوی دیگر چند دستگی اصلاح‌طلبان منطقه به نقطه اوج خود رسیده بود. تا جایی که ایوب برزگرنژاد از فعالان ستادی علی‌اصغر رحمانی‌خلیلی که با نفوذ اجتماعی پایگاه رای مناسبی برای رحمانی بود؛ به صورت مستقل وارد عرصه انتخابات می‌شود. رای 39هزارتایی ایوب برزگرنژاد به عنوان لیدر مخالفان رحمانی، نتوانست جبران اختلاف میان اصلاح‌طلبان باشد تا این بار جریان اصولگرایی دیگر نماینده خود یعنی احمدعلی مقیمی را با 46هزار رای به خانه‌ملت بفرستد.
انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی درحالی برگزار شد که هر دو جناح سیاسی تا حدود زیادی درگیر اختلاف نظر داخلی بودند. اختلاف میان اصلاح‌طلبان این حوزه انتخابیه که در انتخابات‌های شورا و ریاست‌جمهوری نیز نمود پیدا کرده بود، همچنین اصولگرایان نیز درگیر دوقطبی بوجود آمده میان حجت‌الاسلام جباری و دیگر روحانیون منطقه بودند. با این حال حمایت مرحوم جباری از احمدعلی مقیمی کارساز شده و مقیمی برای دومین دوره متوالی راهی مجلس می‌شود.
دهمین دوره انتخابات مجلس به در شرایطی که همگان در انتظار نقش‌آفرینی رحمانی‌خلیلی به عنوان اصلاح‌طلب با سابقه منطقه و همگرایی مجدد اصولگرایان بودند، معادلات سیاسی این دوره از انتخابات به نحوی رقم خورد که علی‌محمد شاعری پس از چند دوره شرکت در انتخابات و عدم موفقیت در راهیابی به مجلس این بار در غیبت اصلاح‌طلبان مطرح از جمله علی‌اصغر رحمانی‌خلیلی برادرش عبدالوحید رحمانی‌خلیلی و همچنین در شرایطی که اصولگرایان با مقیمی زاویه پیدا کرده بودند، با کسب بیش از 70هزار رای راهی مجلس شد.
کمتر از 20ماه تا یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی باقی مانده و تجربه‌ی ده دوره فعالیت احزاب و جریانات سیاسی، روحانیون و بسیاری از افراد تاثیرگذار منطقه طی چند ماه آینده در مسیر رقابت انتخاباتی قرار خواهد گرفت. ادوار اخیر آزمون مناسبی برای هر دو جناح سیاسی و بسیاری از افراد بود که قضاوت در خصوص قبولی یا مردود شدن آنان بر عهده مردم است. اما مطالعه سیر تحولات سیاسی حوزه انتخابیه بهشهر، نکا و گلوگاه، رفتارشناسی شخصیت‌های سیاسی و تغییر ذائقه سیاسی جامعه، انتخابی متفاوت در دوره آینده را نوید می‌دهند.