مازندمجلس: منابع پارلمانی در عراق اعلام کرده اند که قرار است «محد بن سلمان» ولیعهد سعودی در آینده نزدیک به بغداد سفر کند. گفته می شود که این سفر احتمالا طی ماه جاری میلادی انجام خواهد شد و بن سلمان با مقامات عراقی از جمله نخست وزیر و رئیس جمهوری آن دیدار و گفتگو خواهد کرد. این سفر درحالی قرار است انجام شود که از سال 1989 تاکنون هیچ مسئول سعودی در این سطح به عراق سفر نکرده است. اهمیت سفر این مقام ارشد سعودی به بغداد از آن جهت است که عراق کمتر از سه ماه دیگر یعنی در تاریخ 12 مِی (22 اردیبهشت ماه) شاهد بزرگترین رویداد و تحول سیاسی خود یعنی انتخابات پارلمانی خواهد بود؛ انتخاباتی که در این برهه حساس، تعیین کننده سرنوشت سیاسی آینده این کشور است؛ به ویژه اینکه هم اکنون ائتلاف سازی های گسترده برای مشارکت در این انتخابات چه در میان شیعیان و چه در میان اهل تسنن و کُردها وارد مرحله جدی شده است.
به گزارش نامه نیوز روابط میان عراق و عربستان اولین بار پس از حمله صدام معدوم به کویت در سال 1990 قطع شد. پس از این حمله بود که عراق از شورای همکاری خلیج فارس اخراج شد. این روابط تا سال 2003 یعنی زمانی که ایالات متحده آمریکا عراق را مورد هجوم نظامی وحشیانه قرار داد، قطع بود تا اینکه در طول دوران اشغال عراق، روابط محدودی میان بغداد و ریاض ایجاد شد. در دوره نخست وزیری «نوری المالکی» روابط دو کشور بار دیگر به تنش کشیده شد اما در نهایت دو طرف در سال 2015 رسما روابط خود را از سر گرفتند و عربستان «ثامر السبهان» را به عنوان سفیر خود در عراق تعیین کرد. در فوریه سال 2017 «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان در سفری از پیش تعیین نشده به عراق سفر کرد و این سفر مقدمات سفرهای مسئولان عراقی از جمله سفر «حیدر العبادی» به عربستان در ژوئن 2017 را فراهم آورد.[1]
التیام زخمی که همچنان تازه است
در تاریخ 9 ژوئن سال 2014 بود که تروریست های تکفیری داعش با حمایت های منطقه ای و بین‌المللی، خاک عراق را مورد تجاوز قرار داده و موفق شدند شهر «موصل» در استان نینوا را به اشغال خود درآورند. در این میان، عربستان سعودی که به دلیل تکیه بر مکتب وهابیت و افراطی‌گری وجود یک دولت شیعیِ حامیِ مقاومت در عراق را بر نمی‌تافت ـ و البته اکنون نیز برنمی تابد ـ یکی از عوامل اصلی هجوم داعش به عراق محسوب می‌شُد. حتی نیروهای عراقی در جریان مبارزات و نبردهای نفس‌گیر خود با تروریست های داعش در جبهه های مختلف نبرد مدارک و اسناد مهمی را که دالّ بر حمایت های مالی و نظامی عربستان سعودی از تکفیریهای داعش بود، کشف کردند. به عنوان مثال، در جریان پاکسازی شهر الرمادی در استان الانبار نظامیان عراقی مقادیری از تسلیحات و ابزارآلات جنگی را که بر روی آن‌ها نشانه هایی از رژیم سعودی حک شده بود، کشف و ضبط کردند.
از سوی دیگر، پس از به هلاکت رسیدن «أبوحفصه السعودی» از سرکردگان تروریست های داعش در ساحل غربی موصل، نیروهای عراقی موفق شدند اسنادی را از محل اختفای وی به دست آورند که نشان دهنده کمک های گسترده ریاض به داعشی ها بود. در این اسناد مشخص شد که عربستان سعودی قریب به 150 نفر از افسران زبده خود را برای کمک به تکفیریها به موصل اعزام کرده و مبالغ زیادی را به عنوان کمک مالی به آنها پرداخت کرده است[2]. پس از این حجم گسترده از حمایت های ریاض از داعش، نیروهای عراقی با کمک متحدان خود و در رأس آنها جمهوری اسلامی ایران موفق شدند تروریست های تکفیری را درهم شکسته و به حضور سازمان‌یافته آنها در خاک خود پایان بخشند. این همان زخم بزرگی است که از زمان نابودی داعش در عراق بر پیکره سعودیها وارد شده و همچنان نیز تازه است. اکنون سعودیها برای التیام بخشیدن به این زخم بزرگ قصد دارند از فرصت موجود یعنی برگزاری انتخابات پارلمانی عراق، نهایت بهره برداری را برای ضربه زدن مجدد به این کشور داشته باشند. بدون تردید سفر آتی بن سلمان به بغداد نمی تواند بی ارتباط با این مسئله باشد.
ناکامی نفوذ در صفوف شیعیان
البته ناگفته نماند که تلاش های عربستان سعودی برای دخالت در انتخابات پارلمانی عراق، از مدتها پیش کلید خورده و اکنون وارد مراحل حساس خود شده است. پیشتر نیز سعودیها تلاش های زیادی را جهت ایجاد روزنه ای برای خود به منظور اعمال نفوذ در انتخابات پارلمانی، صورت داده‌اند. استراتژی سعودیها برای تحقق این هدف شوم، نزدیک شدن به گروه های مختلف شیعی در عراق بود. در همین راستا، حدود هفت ماه پیش بود که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی «مقتدی صدر» رئیس جریان صدر عراق را به شهر جده دعوت و دیداری را با وی برگزار کرد. سعودیها همچنین «سید عمار حکیم» رئیس جریان حکمت ملی را نیز در راستای همان سیاستِ نزدیکی به گروه های مختلف شیعی، به عربستان دعوت کردند.
با این حال، هوشیاری سید عمار حکیم موجب شد تا تیر مقامات ریاض برای ایجاد ارتباط با گروه های شیعی به سنگ بخورد. عمار حکیم به مقامات ریاض پیغام داد که تنها درصورتی حاضر است که به عربستان سفر کند که مقامات آل سعود دست از کشتار بی رحمانه مردم یمن بکشند، حمایتهایشان از تکفیری ها در سوریه را متوقف کنند و دیگر در امور داخلی عراق مداخله نداشته باشند. این موضع اصولی و قاطعانه سید عمار حکیم موجب شد تا تمامی نقشه های عربستان سعودی جهت اعمال نفوذ در انتخابات پارلمانی از طریق احزاب و جریان های شیعی با ناکامی مواجه شود.
اذعان صریح وزیر سعودی
مسأله تلاش عربستان سعودی برای دخالت در انتخابات پارلمانی عراق، گمانه زنیِ رسانه ها و یا محصول توهم نیروهای مقاومت نیست، چراکه مقامات سعودی با اظهارنظرهای مداخله جویانه خود، از تلاش ریاض برای تأثیرگذاری بر این انتخابات پرده برداشته اند. در همین ارتباط، در اواخر سال گذشته میلادی بود که «ثامر السبهان» وزیر سعودی در امور خلیج فارس در سخنانی برخلاف اصول و موازین دیپلماتیک، مواضع کشورش در حمایت از برخی شخصیت ها و جریان های سیاسی عراق در انتخابات پارلمانی را اعلام کرد. این مقام سعودی تأکید کرد که ریاض در انتخابات 12 مِی در عراق از ائتلاف سنی به رهبری «سلیم الجبوری» و ائتلاف شیعی به رهبری «ایاد علاوی» حمایت می‌کند. این درحالی است که امروز دیگر همگان می دانند که ایاد علاوی یک شخصیت سیاسیِ کاملا ضد ایرانی در عراق به شمار می رود. برهمین اساس، پر واضح است که عربستان سعودی عزم خود را برای عملیاتی ساختن دخالت هایش در انتخابات عراق، جزم کرده است.
تخریب چهره‌های سیاسی شیعی
در این میان، رسانه های اجیرشده سعودیها و همچنین شبکه های اجتماعی وابسته به دربار سعودی، تلاش خود برای پیاده سازی اهداف آل سعود در انتخابات پارلمانی عراق را کلید زده اند. تخریب چهره‌های سیاسی شیعی در عراق هم اکنون در دستور کار رسانه های خبری و شبکه های اجتماعی وابسته به عربستان سعودی قرار گرفته است. سعودیها از طریق رسانه های جیره‌خوارِ خود ضمن انتساب اتهامات مختلف فساد به چهره های شیعی در عراق، در تلاش هستند تا از سطح اقبال مردمی به سمت آنها در جریان انتخابات بکاهند. «نهله الهبابی» نماینده پارلمان عراق بر روی این مسأله صحه گذارده و در این خصوص تأکید می کند: « درحال حاضر، سعودیها اموال زیادی را برای دخالت در انتخابات پارلمانی عراق خرج می‌کنند. آنها شبکه های اجتماعی متعددی را به نفع خود برای تأثیرگذاری بر نتیجه انتخابات به کار گرفته اند. عربستان سعودی از طریق شبکه های اجتماعی متعدد، سیاستمداران شریف عراقی را مورد هجمه قرار می دهد و تخریب می کند».
یافتن پایگاه مردمی در مناطق فقیرنشین
یکی دیگر از سیاست های عربستان سعودی برای تأثیرگذاشتن بر انتخابات عراق، یافتن پایگاه مردمی در مناطق فقیرنشین این کشور است؛ مناطقی که به ویژه پس از یورش تروریست های تکفیری داعش، در جریان اقدامات خصمانه آنها درحال حاضر با مشکلات و معضلات زیادی مواجه هستند. عربستان سعودی برای تحقق این هدف و یافتن پایگاه های مردمی در چنین مناطقی، مُهره های خود در عراق را بسیج کرده تا از طریق حمایت های مالی از مردمِ ساکن این مناطق، توجه آنها را نسبت به خود جلب کنند. اکنون که ساکنان مناطق جنوبی عراق پس از اقدامات داعش با مشکلات زیادی مواجه هستند، سعودیها بسیار امیدوارند تا از این رهگذر بتوانند بر رویکرد مثبت آنها در قبال احزاب و گروه های شیعی تأثیرگذار باشند.
سخن پایانی
تمامی این اقدامات خصمانه در حالی صورت می گیرد که احزاب و جریان های شیعی در عراق علیرغم تمایل عربستان سعودی، ائتلاف های قدرتمندی را جهت مشارکت در انتخابات پارلمانی تشکیل داده اند؛ از ائتلاف‌های «نصر» به رهبری العبادی و «فتح» به رهبری هادی العامری گرفته تا ائتلاف‌های «دولت قانون» به رهبری نوری المالکی و «حکمت ملی» به رهبری سید عمار حکیم. بنابراین، در سایه اتحاد، همگرایی و هم افزایی ایجاد شده میان احزاب مختلف شیعی به نظر می رسد که رژیم سعودی همچون متحمل شدن شکست میدانی، در عرصه سیاسی عراق نیز شکست سنگینی را تجربه کند.