مازندمجلس:اصل 59 قانون اساسی می‌گوید در برخی موارد قانونگذاری و اعمال قوه مقننه در مسائل مهم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، مراجعه به آرای مستقیم مردم است. اگر در دو تا مساله اختلاف نظر داریم، جناح‌ها اختلاف دارند، دعوا و شعار ندارد، صندوق آرا را بیاوریم و طبق اصل 59 قانون اساسی هر چه مردم گفتند، به آن عمل کنیم، این ظرفیت قانون اساسی ماست و باید به ظرفیت‌های قانون اساسی‌مان عمل کنیم.» همین جملات رئیس‌جمهور بود که رفراندوم در مورد برخی مسائل کشور را به موضوع اصلی بحث قانونگذاران، سیاسیون و فعالان حوزه اقتصادی و اجتماعی تبدیل کرد. سعید حجاریان تئوریسین جریان اصلاحات در یادداشتی به ارائه دیدگاه‌های خود درباره اظهارات رئیس‌جمهور مبنی بر برگزاری رفراندوم بر اساس اصل 59 قانون اساسی پرداخته است. حجاریان معتقد است که استفاده از حربه همه‌پرسی در شرایط کنونی امری خطرناک است و غلامحسین کرباسچی هم دیدگاهی مشابه حجاریان دارد.
سیاسی یا حقوقی؟
سعید حجاریان با اشاره به اظهارات رئیس‌جمهور نوشته است: «اگر مقصود ایشان اختلاف جناح‌ها بر سر سیاست‌هاست، طبیعتا قوه مقننه بنا به کارکردش این اختلافات را حل می‌کند و اگر مجلس در این امر ناموفق بود، مجمع تشخیص مصلحت نظام به موضوع ورود کرده و حل اختلاف می‌کند. وانگهی، در بند هشتم اصل یکصد و دهم قانون اساسی آمده است: حل‌ معضلات‌ نظام‌ که‌ از طرق‌ عادی‌ قابل‌ حل‌ نیست، برعهده رهبری است؛ لذا باید این پرسش را مطرح کرد که اساسا اصل پنجاه و نهم قانون اساسی به چه کار آقای روحانی می‌آید؟» وی ادامه داده است: «اصلی که پیچ و خم‌های زیادی دارد؛ اولا رهبری یا دو سوم نمایندگان باید موضوع همه‌پرسی را تایید کنند، ثانیا شورای نگهبان چون آن را مصوبه مجلس می‌داند، برای خود حق وتو قائل است. لابد در ذهن آقای روحانی مساله‌ای بالاتر از اختلاف جناح‌ها بوده است که اصل پنجاه و نهم را پیش کشیده است. واقعیت این است که ایشان به‌عنوان حقوقدان می‌خواهند مساله‌ای سیاسی را از طریق حقوقی حل کنند که طریقی است صعب و دشوار. گمان دارم اصل مذکور، در صورتی که ارکان قدرت اراده کنند صرفا‌ به کار تغییر نظام ریاستی به پارلمانی و یا تبدیل جمهوری اسلامی به حکومت اسلامی -چنان‌که مدنظر یکی از احزاب اصولگرا بود- می‌آید.» وی در ادامه خاطر نشان کرده است: «معتقدم استفاده از حربه همه‌پرسی در شرایط کنونی و با توجه به تجربیات پیشین، امری خطرناک است چرا که به تناقضات موجود در قانون اساسی دامن زده و ما را چندین گام از مردمسالاری دور خواهد کرد. رئیس‌جمهور ما فردی حقوقدان است و لاجرم بر اصول قانون اساسی تسلط دارد؛ لذا بهتر است به جای اصل پنجاه و نهم بر اصل یکصد و سیزدهم قانون اساسی تمرکز کند و مکانیزم‌های لازمه را برای ایفای نقش خود به‌عنوان مجری قانون اساسی به وجود بیاورد و مطابق سوگندی که به قصد انشا در مجلس یاد کرده‌اند از آزادی‌ و حرمت‌ اشخاص‌ و حقوقی‌ که‌ قانون‌ اساسی‌ برای‌ ملت‌ شناخته‌ است‌، حمایت‌ کند.» به نوشته «جماران»، حجاریان خطاب به روحانی تصریح کرد: «رئیس‌‌جمهور برای ایفای این نقش خود می‌بایست نهاد ایجاد کند؛ نهادی که در دوره اصلاحات وجود داشت ولی رئیس دولت اعتدال تاکنون اهتمامی به آن نورزیده و به منشور حقوق شهروندی بسنده کرده است. در همین برهه زمانی، جمع شانزده نفره‌ای که چند حقوقدان نیز در آن حاضر بودند، متن حقوقی-سیاسی را انتشار دادند و از انجام همه‌پرسی برای تغییر ماهیت نظام -زیر نظر سازمان ملل- سخن گفتند. فارغ از محتوای متن مذکور باید گفت خمیر این قبیل خواست ‌‌اندیشی‌ها که مایه سیاسی ندارند، فطیر است و به تنور نمی‌چسبد. اساسا هر طرحی دقیق مطرح نشود جز سرگشتگی دستاوردی به‌همراه ندارد و در بایگانی طرح‌های ناکام خاک خواهد خورد. پس در اینجا مجددا باید یادآور شد که سوال سیاسی پاسخ حقوقی ندارد، سوال سیاسی را جواب سیاسی لازم است. در این مجال نیاز به تکرار بحث‌های پیشین در باب تمایز میان قدرت حقیقی و قدرت حقوقی نیست». حجاریان یادداشت خود را با این شعر به پایان رسانده است: ‌»تخت جم و دارا سر راهی نفروشند/ این کوه گران است به ‌کاهی نفروشند/ با خون دل خویش خریدن دگر آموز/ نالیدی و تقدیر همان است که بود است/ آن حلقه زنجیر همان است که بود است/ نومید مشو ناله کشیدن دگر آموز».
رودربایستی را کنار بگذارید
غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران هم دیروز به نامه نیوز گفت: «ما هنوز تا رسیدن به جایی که از ظرفیت اصل 59 قانون اساسی استفاده کنیم، خیلی راه داریم؛ یعنی ظرفیت‌های قانونی بسیاری وجود دارد که می‌توان از طریق آنها مسائل را حل کرد. خود آقای رئیس‌جمهور اختیارات بسیاری دارند و می‌توانند تصمیمات موثری بگیرند. فرمان 8 ماده‌ای امام که به آن اشاره کردند مساله خاص و پیچیده‌ای نیست که نیاز به قانون شدن داشته باشد. آقای روحانی می‌تواند با صدور و ابلاغ یک بخشنامه زمینه اجرایی آن را فراهم کند.» وی در واکنش به اینکه این دومین بار بود که آقای روحانی از ضرورت استفاده از رفراندوم صحبت کردند. دلیل این تاکید از نظر شما چیست، اظهار داشت: «بار دوم نبود، بار n ام بود. بارها این را گفته‌اند اما از ظرفیت‌های قانونی که خودشان در اختیار دارند استفاده نمی‌کنند.» کرباسچی تاکید کرد: «این صحبت‌ها از زبان رئیس‌جمهور به‌عنوان یک رهنمود بسیار خوب است اما مردم از دستگاه اجرایی توقع دارند که قبل از پرداختن به موضوعاتی مثل رفراندوم، از ظرفیت‌های قانونی خودشان استفاده كنند. آقای روحانی در انتخابات 92 و 96 رأیی قوی‌ از ملت گرفت و به همین خاطر توقعات بسیاری از او می‌رود. به هر حال در سخنرانی‌های انتخاباتی خود وعده‌هایی داده بود که باید با استفاده از ظرفیت‌های قانونی و اختیارات خود آنها را محقق کند.» و ادامه داد: «رودربایستی را کنار بگذارید. حرف‌های روحانی مصداق «آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد» است. درست است که ایشان هم تحت فشارهای بسیار سیاسی و تبلیغاتی قرار دارد اما باید رودربایستی‌ها را کنار گذاشته و با توجه به اختیاراتش عمل کند. باید از نیروهایی توانمند استفاده کند. متاسفانه امروز بخشی از نیروهای قطار انقلاب در ایستگاه دولت پیاده شده‌اند. بهتر است كه دولت در گام نخست در محدوده سازمانی خود نیروها را سوار قطار انقلاب كند. یا حداقل قدیمی‌ترها را به واگن‌های عقب‌تر فرستاده و اجازه دهد که جوانان لوکوموتیو را برانند. خود آقای روحانی تاکید کردند که هر کسی به قانون اساسی پایبند است، انقلابی است. به این ترتیب اجازه دهند این همه جوان انقلابی توانایی خود را نشان دهند».