مازندمجلس: بازآفرینی شهری سیاستی جامع و یکپارچه برای حل مشکلات شهرها است به نحوی که منجر به ارتقای شاخص‌های زیست‌پذیری و کیفیت زندگی شهروندان می شود.
از سوی دیگر اجرای این طرح که در برگیرنده شبکه­ ای از اقدامات و برنامه ­های مختلف و در مسیر اهداف توسعه پایدار محسوب می شود، رویکردی همه‌جانبه، مشارکتی، فرایند مبنا، راهبردی، اجتماع‌ محور و برنامه ­های بازآفرینی است که در تمامی سطوح، مشارکت حداکثری بویژه مردم را به همراه دارد.
تقریبا 18 درصد مساحت شهری را در کشور بافت های فرسوده شهری تشکیل می دهند که 55 هزار و 104 هکتار آن را بافت های ناکارآمد میانی ، 24 هزار و 141 هکتار آن را بافت های تاریخی و 61 هزار و 657 هکتار آن را سکونتگاه های غیر رسمی تشکیل می دهند.
دولت مصمم است تا با اجرای درست این طرح و زمینه سازی برای مشارکت اجتماعی ساکنان بافت آن ها را توانمند کرده تا از طریق دل بافت های فرسوده تمایل برای اجرایی کردن این طرح وجود داشته باشد همچنین با مشارکت مردمی در محله سازی اعتماد عمومی به دولت افزایش یافته همین امر برای تداوم این راه و فراهم سازی بستر برای نوسازی تمامی بافت های ناکارآمد موجود فراهم خواهد شد.
در سی و نهمین نشست ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار که اواسط بهمن ماه سال جاری در وزارت راه و شهرسازی و به ریاست حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، برنامه ملی بازآفرینی شهری همزمان در چند استان آغاز شد.
رئیس جمهوری در این نشست ضمن صدور دستور آغاز اجرای طرح ملی بازآفرینی شهری امید در چند استان، گزارش عملکرد ستاد ملی بازآفرینی شهری و کارگروه‌های زیرمجموعه را نیز مورد بررسی قرار داد تا اجرای این برنامه شهری با سرعت بیشتری دنبال شود.
دکتر حسن روحانی با بیان این که اولین هدف در اجرای این طرح، جان مردم و سلامت آنان اصل است، گفت: زلزله کرمانشاه به ما اعلام کرد که باید به فکر سکونتگاه های مردم باشیم و برای این کار باید طراحی کنیم که مردمی که در بافت فرسوده زندگی می کنند با شرایط آسان به یک خانه امن برسند.
رییس جمهوری گفت: باید به این افراد برای بازسازی امتیازاتی بدهیم و راه اساسی این است که اگر محله ای بافت فرسوده و قدیمی دارد به بافت پایدار و سالم و کم مصرف تبدیل شود.
در آغاز بکار دولت دوازدهم با انتصاب اکبر ترکان با حکم رئیس جمهور به عنوان مشاور رییس جمهور در امور هماهنگی نوسازی بافت‌های فرسوده و ناپایدار شهری نشان از اهمیت نوسازی بافت های فرسوده شهری برای دولت بود تا بحران ایمنی را در این بافت هرچه بیشتر کاهش دهد.
ضرورت استحکام بخشی و مقاوم‌سازی بناهای شهری و نوسازی بافت‌های فرسوده به عنوان یک پروژه ملی و مهم دولت دوازدهم نیازمند عزم ملی است تا هماهنگی وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها و با استفاده از ظرفیت سازمان نظام مهندسی کشور و بخش خصوصی روند نوسازی بافت‌های فرسوده کشور را ساماندهی و تسهیل شود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به وجود 19 میلیون بد مسکن در کشور گفت: اگر خواستار جلوگیری از بحران‌های امنیتی در کشور هستیم، باید به بافت میانی، فرسوده و حاشیه‌ای موجود در شهرها توجه کنیم.
عباس آخوندی افزود: جامعه‌ شناسان همواره در خصوص بی ‌توجهی به مسائل اجتماعی هشدار داده و معتقدند تداوم این روند به مشکلات امنیتی نیز ختم می شود، بنابراین باید بگوییم که اگر خواستار جلوگیری از بحران‌های امنیتی در کشور هستیم باید به بافت میانی، فرسوده و حاشیه‌ای موجود در شهرهای خود توجه کنیم.
وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: بدون شک فکر بازآفرینی شهری مهم ترین مساله ایران به شمار می‌رود و در این زمان که توجه به مساله هویت اهمیت یافته، جست و جوی آن به شکل کالبدی تنها در بافت‌های تاریخی و میانی شهرها امکان‌پذیر است.
آخوندی با اشاره به این مطلب که کیفیت زندگی شهری و ثروت در شمال و جنوب تهران به هیچ وجه قابل مقایسه نیست، افزود: این حجم از فاصله و تفاوت‌ها، مساله ای نیست که کسی با کوچکترین فهم جامعه ‌شناسانه متوجه آن نشده و همچنان تصور کند که در جامعه‌ای پیوسته و یکپارچه زندگی می‌کند.
وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: مناطق فرسوده از دید اقتصاد کلان دارای مفهوم بهره‌وری بوده و از بعد اقتصاد خرد نیز اماکنی هستند که با ارزان‌ترین قیمت می‌توان زندگی امن و همراه با خدمات را در آنها ایجاد کرد.
به گفته وی، امروز شاهد 19 میلیون بد مسکن در کشور هستیم و این نشان می دهد که سیاست‌های گذشته و بخشی‌نگری، کیفیت زندگی را ارتقاء نخواهد داد بلکه باید از این پس زندگی و انسان‌ها را به جای پروژه در محلات هدف قرار داده و برای آنها تلاش کنیم.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که برنامه ملی بازآفرینی شهری به معنی بهبود زندگی بیش از 6 میلیون خانوار است که اگر حتی سه میلیون واحد مسکونی در 10 سال بهسازی یا نوسازی شود، یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌ها در این زمینه در تاریخ ایران و حتی در مقیاس بین‌المللی اجرایی شده است.
توسعه امکانات و خدمات روبنایی، ارتقای زیرساخت‌ها، بهسازی و ارتقای فضاهای شهری، تهیه طرح‌های بازآفرینی محله‌ها و ارتقای توانمندی‌های اقتصادی و ظرفیت سازی اجتماعی در مقیاس شهری و محله‌ای از مهم ترین برنام های بازآفرینی پایدار شهری در افق 1400 است.
برآورد اعتبار مورد نیاز برای اجرای این برنامه‌ها 750 هزار میلیارد ریال در پنج سال است که می تواند بخش عمده‌ای از این مبالغ در بودجه دستگاه‌های اجرایی مربوط در هرسال پیش‌بینی شود.
در همین رابطه سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری نیز بر اجرای تسریع نوسازی بافت فرسوده در کشور تاکید دارد و می گوید: با دستور رئیس جمهوری برنامه بازآفرینی شهری در سراسر کشور به اجرا در آمده است.
هوشنگ عشایری اظهار داشت: طبق تکلیفی که در ماده 52 قانون برنامه ششم توسعه شده، برنامه ملی بازآفرینی شهری مبنی بر نوسازی سالانه 270 محله توسط وزارت راه و شهرسازی و سایر دستگاه‌های درگیر مانند شهرداری‌ها، وزارت کشور باید تدوین شود که خوشبختانه این برنامه بیش از یک ماه گذشته در ستاد ملی بازآفرینی شهری تصویب شد.
عشایری گفت: این برنامه شامل بخش های مختلفی از جمله توانمندسازی ساکنان بافت، ارتقای خدمات زیربنایی مانند افزایش تعداد درمانگاه ها، مدارس، نوسازی و مقاوم سازی واحدهای مسکونی می شود که قرار بر این است این برنامه در مرحله اول از بخش مسکن آغاز شود.
وی ادامه داد: مرحله اول بازآفرینی بافت ناکارآمد شهری با ساخت و ساز بر روی اراضی دولتی شروع می شود و برای اینکه این طرح شروع پرشتابی داشته باشد اراضی دولتی را در اختیار توسعه‌گران قرار می‌دهیم.
سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری با بیان اینکه سود توسعه‌گران در ورود به پروژه بازآفرینی شهری 18 درصد خواهد بود، گفت: پس از ساخت واحدها دولت سهم توسعه‌گران را از واحدهای ساخته شده بر اساس میزان سرمایه گذاری ها و به نرخ اعلام شده از سوی کارشناسان رسمی تحویل می‌دهد.
وی با بیان اینکه پس از ارایه سهم توسعه گران از واحدهای ساخته شده مابقی واحدها در اختیار دولت قرار می گیرد، اظهار داشت: دولت از این واحدها به عنوان واحدهای پشتیبان استفاده خواهد کرد به این معنا که در ادامه توسعه نوسازی بافت فرسوده در همان محل، متقاضیان می توانند در این واحدهای نوساز اسکان یابند و خانه خود را برای نوسازی در اختیار توسعه گران قرار دهند.
عشایری تاکید کرد: توسعه گران باید 50 درصد سهم خود از واحدهای در حال ساخت را با اعمال ضریب 1.2 درصد با اراضی ساکنان همان محله معاوضه کنند بنابراین باید 50 درصد واحدهای ساخته شده را به ساکنان بافت فرسوده و مخاطبان در اولویت به فروش برسانند و درباره فروش 50 درصد دیگر مختار هستند و می توانند به ازای دریافت اراضی به ساکنان منطقه واگذار کنند یا اینکه آنها را بفروشند.
وی درباره واحدهای مسکونی سهم دولت گفت: دولت حق فروش واحدهای مسکونی سهم خود که در برنامه بازآفرینی شهری نوسازی شده اند را ندارد و از آنها یا برای معاوضه با اراضی ساکنان محله و یا به عنوان واحدهای پشتیبان استفاده خواهد کرد.
این مقام مسئول افزود: درخواست ما از رییس جمهوری این است که منابع مورد نیاز برای اجرای برنامه بازآفرینی شهری از سهم دولت به مبلغ 4 هزار و 150 میلیارد تومان که 2هزار و 500 میلیارد تومان آن از محل وجوده اداره شده است را تامین و به وزارت راه و شهرسازی اختصاص دهد. این 2 هزار و 500 میلیارد تومان منبع ارایه وام های 50 میلیون تومانی به توسعه گران خواهد بود که به دولت باز پس گردانده می شود.
وی گفت: هزار و 500 میلیارد تومان دیگر بابت احداث خدمات زیربنایی و روبنایی است و همچنین 150 میلیارد تومان هم صرف ودیعه مسکن خواهد شد.
کاهش فقر شهری، جلوگیری از آسیب های اجتماعی و بحران هویت از مزیت های نوسازی بافت های فرسوده شهری است تا با نوسازی این بافت ها تاب آوری 2700 محله ناکارآمد شهری در برابر حوادث و بلایای طبیعی تقویت شود.
بدون شک برنامه بازآفرینی شهری رویکرد جامع و یکپارچه دولت برای توسعه شهرها است تا با بهبود پایدار کالبد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی در آینده از بروز بسیاری از مشکلات شهری در کشور جلوگیری شود.
ارتقا تاب آوری شهری، ارتقا کیفیت زندگی شهروندان و ارتقا مسایل زیست محیطی در شهرها و به خصوص کلانشهرها از مهمترین اهداف برنامه بازآفرینی شهری در 2700 محله فرسوده شهری است.
نوسازی واحدهای مسکونی، اعطای تسهیلات با سود کمتر، مقاوم سازی واحدهای مسکونی فرسوده و ارتقای شبکه تاسیسات شهری و محله ای از مهم ترین فرآیند اجرای این برنامه مهم ملی در سطح کشور است.