مازندمجلس:نعت لوازم خانگی با بازاری قریب به 17 هزار میلیارد تومان، یکی از بزرگترین بازارهای کالا در کشور است که برندهای خارجی سهم ارزشی بالغ بر 70 درصد از آن را تصاحب کرده اند، دو برند مطرح کره ای ال جی و سامسونگ، بیش‌ترین سهم را از کیک بازار لوازم خانگی ایران، با نسبت 65 درصد در اقلام اصلی به خود اختصاص داده اند.

در سال‌های اخیر با احداث خطوط تولید محصولات این دو برند کره ای در کشور، عمده محصولات تلویزیون، لباسشویی و بخشی از یخچال فریزرها و برخی دیگر از محصولات در خاک کشور مونتاژ شده که موجب ایجاد اشتغال مستقیم حدودا پنج هزار نفری شده است. مسلما این اتفاق مبارکی است که کالاهایی که به صورت محصول کامل(CBU) وارد کشور می شدند در خاک کشور مونتاژ شوند،چرا که سبب ایجاد ارزش افزوده بیش تر و رشد تولید ناخالص، و از سوی دیگر اشتغال زایی می‌شود، این روند در بسیاری از کشور ها از جمله ترکیه، کشور همسایه و رقیب ما در صنعت لوازم خانگی دنبال شد و هم اکنون علاوه بر برندهای شرکت ترکیه ای آرچلیک همچون بکو و آلتوس که سهم عمده بازار داخل را در اختیار دارند، سایر برندها مثل بوش، ایندزیت و کندی هوور با سرمایه گذاری و احداث خط تولید در ترکیه محصولات خود را تولید و به بازار عرضه کردند.

در این میان بعضا انگاره‌ای نادرست در اذهان شکل گرفته است که "ال جی و سامسونگ در ایران کارخانه احداث کرده اند". در حقیقت شرکت های ایرانی گلدیران و تکوین الکترونیک اقدام به سرمایه گذاری و احداث خط تولید کرده‌اند و به عنوان طرف های همکار این دو شرکت خارجی مشغول به تولید محصولات این دو برند تحت لیسانس و استانداردهای آن ها هستند و دو شرکت کره ای سرمایه گذاری برای احداث این خطوط تولید انجام نداده اند. این همکاری حتی در سطحی نازل تر از قرارداد های اخیر صنعت خودروسازی همچون قرداد سایپا با سیتروئن است که در آن، طرف خارجی عهده دار بخشی از سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید است.  این مساله از این جهت حائز اهمیت است که بعضا با مفروض دانستن این انگاره نادرست، شرکت های مذکور را در زمره سرمایه گذاران خارجی پنداشته و از آن جا که سیاست بر آن است که جهت ورود سرمایه به کشور با سرمایه گذاران خارجی مدارا شود، در ارتباط با الزامات تولید محصولات این شرکت ها در خاک ایران تساهل صورت پذیرد. در واقع با در اختیار قرار دادن بیش از نیمی از بازار کشور به این شرکت ها باید ترتیبی فراهم گردد که طرف مقابل نیز ضمن آن که از این فرصت استفاده کرده و منتفع می گردد در راستای اهداف کشور یعنی افزایش عمق داخلی سازی و همچنین صادرات که رشد صنایع قطعه سازی، افزایش تولید داخل و اشتغال زایی را در پی دارد گام بردارد. در غیر این صورت جای خود را به دیگر شرکت های مطرح آلمانی، ایتالیایی، ترکیه ای، چینی، مکزیکی و سایر کشورهای مطرح در صنعت لوازم خانگی دهند کما این که اخیرا شرکت بوش آلمان و بوتان قراردادی جهت تولید محصولات این برند مطرح در خاک ایران به انعقاد رسانده‌اند.

از این رو هر چند که مونتاژ محصولات لوازم خانگی خصوصا به صورت نیمه منفصله به دلیل  پیچیدگی پایین خط مونتاژ، ارزش افزوده زیادی ایجاد نمی کند، اما انتقال مونتاژ محصولات وارداتی به داخل خاک کشور به عنوان گام اول، رویداد مثبت و رو به جلویی است که گام های بعدی افزایش عمق داخلی سازی و صادرات را می طلبد. شایان ذکر است که این امر نه لزوما به زور سر نیزه، بلکه دولت باید با استفاده از ابزار های سیاست گذاری یعنی با قاعده گذاری پیرامون تعرفه ها، معافیت ها، محرک های اقتصادی، قرار داد های ترجیحی و دیگر اقدامات مقتضی، هندسه بازار را به نحوی شکل دهد که سود بیشتر این شرکت ها در حرکت در راستای اهداف مد نظر قرار گیرد همان طور که کشورهای متاخر در ورود به صنعت لوازم خانگی همچون ترکیه، مکزیک و چین چنین کرده اند.

یادداشت از: کارمان صبایی

م